Sử liệu
Ngày 17 tháng 10 năm Nhâm Tý (22-11-1972) Đại
Diện các Hội Thánh, Giáo Hội thuộc các chi phái đạo Cao Đài, thể theo thơ mời của
Hội Thánh Tòa Thánh Tây Ninh, có về tham dự Đại Hội để thảo luận về việc thống
nhứt các chi phái Đạo. Hiện diện được mười phái đoàn gồm chín mươi sáu vị nam nữ
dự hội. Các phái đoàn được Ban Tổ Chức tiếp tân rất chu đáo trong niềm hòa khí
cởi mở và mật thiết. Phái đoàn được dành cho chỗ nghỉ ngơi và ăn uống rất chu
đáo cũng như được hướng dẫn thăm viếng các cơ sở Đạo tại Thánh Địa.
Diễn từ của ngài Bảo Đạo, đại diện Hội Thánh
Tây Ninh đặc trách về liên giao chi phái;[2] của ngài Hiến Pháp,
Quyền Chưởng Quản Hiệp Thiên Đài;[3] và của Trưởng Phái
Đoàn các chi phái, cũng như cảm tưởng [4] đã được đăng tải
trong tập san nầy. Phiên họp kết thúc với sự hình thành một Hội Đồng Vận Động
Thống Nhứt Đạo Cao Đài và phiên nhóm đầu tiên được định vào ngày 26 tháng 11
Nhâm Tý (31-12-1972). Đây là một bước tiến đầu tiên rất được khích lệ, và toàn
thể tín đồ Cao Đài rất hân hoan khi nghe được tin nầy.
DIỄN TỪ
của
Trưởng Phái Đoàn Các Hội Thánh Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ tham dự Hội Nghị Thống Nhứt tại Tòa
Thánh Tây Ninh, ngày 17 tháng 10 năm Nhâm Tý (22-11-1972).[5]
Thưa quý Hội Thánh, Lưỡng Đài,
Lưỡng Phái,
Quý Đại Huynh, Đại Tỷ,
Phái đoàn chúng tôi, đại diện
một số Hội Thánh Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ, đáp lời mời của quý Hội Thánh, về tham dự
Hội Nghị Thống Nhứt hôm nay với một niềm cảm xúc chân thành, vui buồn lẫn lộn.
Vui, vì nghĩ tới niềm vui lớn
lao của Đức Đại Từ Phụ, thấy các con của Ngài biết nhớ lại việc hòa hiệp cùng
nhau, hầu tiến tới việc chung lo cho danh Đạo!
Vui, vì huynh đệ xa cách
bấy lâu, nay có dịp tay bắt mặt mừng, ngồi lại bên nhau luận bàn việc chung của
Đại Đạo.
Nhưng niềm vui chưa được
vẹn, bởi hôm nay còn thiếu mặt của một số Hội Thánh anh em, mà thiết tưởng, tất
cả chúng ta đều chia phần trước Đức Chí Tôn và Phật Mẫu trách nhiệm phải cố
gắng tạo điều kiện thuận lợi, thích nghi, hầu phá tan mọi ngờ vực hoặc hiểu
lầm, hữu lý hay không, nếu còn, để cùng nhau vượt mọi trở ngại, thử thách, đem
lại niềm vui trọn vẹn cho Thầy Mẹ và huynh đệ, tỷ muội chúng ta.
Thiết tưởng, phương cách
thực tế là làm sao đưa cuộc Hội Nghị ngày hôm nay đi đến một kết quả cụ thể,
thiết thực tiếp nối việc vận chuyển quy nguyên với thành ý chánh tâm chung lo
cho đại cuộc.
Thật vậy, rút kinh nghiệm
của những giai đoạn quy nhứt, hiệp nhứt, thống nhứt, và cũng vâng theo thánh huấn
của Thiêng Liêng, việc thống nhứt cần phải theo một tiến trình hợp lý hợp tình
gồm có mấy giai đoạn sau đây, mà giai đoạn “đầu mốc” phải là thành ý chánh tâm.
1. Thành ý chánh tâm.
2. Hòa hiệp tinh thần.
3. Thống nhứt ý chí.
4. Thống nhứt hành động, và
sau cùng mới
5. Thống nhứt hình thức.
Mọi cuộc vận động hay hội nghị
nhằm thống nhứt nền Đại Đạo, nếu không do thành ý chánh tâm, chắc chắn sẽ không
bao giờ đạt được sở nguyện.
Cũng đã có nhiều lần, việc thống
nhứt tinh thần đã được cam kết. Nhưng nếu ý muốn vội vàng đi ngay từ thống nhứt
tinh thần tới thống nhứt hình thức đã gây nhiều trở ngại đổ vỡ, thì ngược lại,
nếu chỉ nói thống nhứt tinh thần rồi thôi, không cụ thể hóa bằng thống nhứt ý chí,
rồi thống nhứt hành động, thì hóa ra thống nhứt tinh thần chỉ là những mỹ từ
trang trí.
Với thành ý chánh tâm,
chúng tôi mong rằng mọi gút rối sẽ được mở dần từ hôm nay, từ bước một và một
cách vững chắc, chúng ta thực hiện cơ quy nguyên thống nhứt.
Với tư cách Trưởng Phái Đoàn
được ủy thác, đại diện các Hội Thánh và Cơ Quan Đạo tham dự Hội Nghị, chúng tôi
mạn phép vượt qua thông lệ, bỏ qua những lời cảm tạ xã giao giữa huynh đệ, và
thay vào đó bằng lời đề nghị: Chúng ta hãy lặng lẽ nhìn nhau trong tình thương yêu
chan chứa giữa con cái của Thầy, rồi cùng nhau lấy lòng hiệp hòa hiếu kính làm của
lễ trân trọng dâng lên Đức Chí Tôn và Phật Mẫu. Cầu xin Thầy Mẹ chan rưới ơn
lành trên chúng ta trong những giờ thảo luận sắp tới đây, hầu đạt được kết quả
tốt đẹp.
Nam mô
Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát.
DIỄN VĂN
của
ngài Bảo Đạo Hiệp Thiên Đài trình bày ý nghĩa buổi Đại Hội Thống Nhứt đọc tại Hội Trường Văn Phòng Ban Thế Đạo lúc 9 giờ 5phút ngày 17 tháng 10 Nhâm
Tý (22-11-1972).[6]
Kính Hội Thánh Lưỡng Đài,
Kính Đại Huynh Hiến Pháp Quyền
Chưởng Quản Hiệp Thiên Đài,
Kính Đại Huynh Thượng Đầu Sư
Chưởng Quản Cửu Trùng Đài nam phái,
Kính quý chức sắc nam nữ đại
diện các chi phái Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ.
Hôm nay nhơn dịp kỷ niệm
ngày Khai Đạo, nên vâng tôn ý của Đại Huynh Hiến Pháp Quyền Chưởng Quản Hiệp Thiên
Đài,[7] tôi có thơ mời quý đại diện về hội hiệp cùng nhau để
kết chặt thêm tình huynh nghĩa đệ giữa các môn đệ của Đức Cao Đài Ngọc Đế.
Tôi rất vui mừng được quý
huynh đệ, tỷ muội đáp ứng lời mời về hội hiệp đông đủ. Đó là sự thể hiện chắc
chắn tình yêu ái nồng nàn giữa chúng ta, làm cho Cha Mẹ thiêng liêng của chúng
ta tức là Đức Đại Từ Phụ, Đức Đại Từ Mẫu hài lòng hả dạ.
Nhớ mấy năm trước đây, cố
Đại Huynh Huỳnh Đức Phan Khắc Sửu [8] cùng một số đại diện gồm tất cả là bảy mươi hai vị về
nơi đây hội hiệp với cố Đại Huynh Thượng Sanh Cao Hoài Sang [9] và chúng tôi. Toàn hội buổi ấy quyết định thống nhứt
về tinh thần, đồng nhìn nhận một Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ, chung thờ chủ nghĩa
Công Bình, Bác Ái, Từ Bi.
Quý hóa thay tinh thần cao thượng
ấy, nhưng vì thời cuộc biến thiên nên chưa trọn thiệt hiện được mà nhị vị Đại Huynh
Thượng Sanh Cao Hoài Sang và Huỳnh Đức Phan Khắc Sửu đã hóa ra người thiên cổ.
Tôi xin tất cả định tâm
trong một phút tưởng niệm nhị vị và cầu nguyện nhị vị tiền bối anh linh về hộ
trì cho chúng ta tiếp tục con đường và thâu thập được nhiều kết quả tốt đẹp.
Buổi họp hôm nay không
ngoài ý nghĩa thống nhứt về tinh thần và chỉ ước mong sao chúng ta thắt chặt
thêm tình tương thân tương ái giữa tất cả con cái của Đức Chí Tôn và sớm được
liên giao thù tạc với nhau gọi là bước tiến đầu tiên trên con đường thống nhứt
nền Đại Đạo.
Nay kính.
[Bảo Đạo HỒ TẤN KHOA]
ĐÁP TỪ
của ngài Hiến Pháp Quyền Chưởng Quản
Hiệp Thiên Đài
đọc tại Hội Trường Văn Phòng Ban Thế
Đạo nhân ngày
Hội
Nghị Thống Nhứt các chi phái thuộc Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ ngày 17 tháng 10 Nhâm Tý (22-11-1972).[10]
Kính thưa Hội Thánh,
Kính thưa quý Phái Đoàn của
các chi phái,
Hôm nay quý Phái Đoàn đã tỏ
lời chơn thật về chuyện thống nhứt các chi phái.
Tôi nhận thấy lời lẽ đã đầy
đủ, chúng tôi rất hoan nghinh cái tinh thần thống nhứt của anh em các chi phái.
Quý Ngài đã nói đầy đủ các lý lẽ rồi, tôi có nói thêm nữa thì cũng bằng thừa.
Vậy tôi xin để lời chơn
thành cảm tạ quý Phái Đoàn đã đáp ứng lời mời của Hội Thánh Tây Ninh để cùng
nhau chung hiệp lo việc thống nhứt Đại Đạo của mình, đó là điều mong ước nhứt
của [mọi người] trong Đạo.
Vì chúng ta không hiệp nhứt
đã mấy mươi năm rồi, hôm nay hiệp nhứt đặng để cho đời ngó thấy chúng ta không
phải nói láo, chúng ta nói lời đạo chơn chánh và làm việc chơn chánh.
Vậy từ đây, tôi xin quý
Phái Đoàn và quý vị để tâm cùng nhau chung hiệp lo xây dựng đại nghiệp Đạo cho
nên.
Nay kính.
[Hiến Pháp TRƯƠNG HỮU ĐỨC]
THÔNG TRI TOÀN ĐẠO [11]
HỘI ĐỒNG VẬN ĐỘNG
THỐNG NHỨT CAO ĐÀI
Văn Phòng
Ban Thường Vụ Lâm Thời
Số: 001/TT
|
ĐẠI ĐẠO TAM KỲ PHỔ ĐỘ
(Tứ thập bát niên)
TÒA THÁNH TÂY NINH
|
BẢO ĐẠO HIỆP THIÊN ĐÀI
Trưởng Ban Thường Vụ Lâm Thời
Hội Đồng Vận Động Thống Nhứt
Đại Đạo
Tam Kỳ Phổ Độ
Kính gởi:
Quý Giáo Hội, Hội Thánh, Thánh Thất,
Thánh Tịnh Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ.
Kính quý Hiền Huynh, Hiền Hữu,
Thể theo nguyện vọng chín phái
Đạo họp tại Tòa Thánh Tây Ninh đồng mong muốn các Giáo Hội, Hội Thánh, Thánh Thất,
Thánh Tịnh Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ được gần gũi nhau, tạo một niềm thông cảm thật
sự hầu làm sáng tỏ danh Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ của Đức Chí Tôn Đại Từ Phụ, xây dựng
tình tương thân tương ái, tương trợ tương liên trong phạm vi đạo đức để phát
huy cơ phổ độ chúng sanh,
Ý thức được nhiệm vụ cao quý
đó, các Giáo Hội gồm có chín phái Đạo nhóm họp tại Tòa Thánh Tây Ninh ngày 17
tháng 10 Nhâm Tý (22-11-1972) và phiên họp lần thứ hai ngày 26 tháng 11 Nhâm Tý
(31-12-1972) gồm có chín Giáo Hội đồng thanh quyết nghị: Thành lập một “Hội Đồng Vận Động Thống Nhứt Đại Đạo Tam Kỳ
Phổ Độ” mục đích thống nhứt về mặt tinh thần, nhìn chung một Đại Đạo Tam Kỳ
Phổ Độ và tạm thời tôn trọng hệ thống tổ chức nội bộ của mỗi chi phái.
Nhân danh Trưởng Ban Thường
Vụ Lâm Thời Hội Đồng Vận Động Thống Nhứt Đạo Cao Đài chúng tôi xin có lời thân
ái kính chào chư huynh đệ, tỷ muội trong tất cả các Hội Thánh, Giáo Hội, Thánh Thất
và Thánh Tịnh trong toàn quốc.
Theo quyết nghị phiên họp
lần thứ hai tại Tòa Thánh Tây Ninh ngày 31 tháng 12 năm 1972, Hội Đồng Vận Động
Thống Nhứt Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ sẽ viếng thăm Giáo Hội Cao Đài Thống Nhứt vào
ngày 18 tháng 12 Nhâm Tý (21-01-1973) và sẽ lần lượt viếng thăm tất cả quý Giáo
Hội trong toàn quốc.
Hội Đồng Vận Động Thống Nhứt
chúng tôi tha thiết kêu gọi chư quý huynh đệ, tỷ muội trong Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ
vì sứ mạng thiêng liêng, vì đạo nghiệp của nền Đại Đạo Cao Đài hãy tích cực
tham gia để cho cuộc vận động thống nhứt được mang lại kết quả thật sự hầu làm
vui lòng Đức Chí Tôn và Đức Phật Mẫu hằng mong đợi.
Thân ái kính chào.
Nay kính,
Tòa Thánh, ngày 01 tháng 12 năm Nhâm Tý
(04-01-1973)
Bảo Đạo Hiệp Thiên Đài
HỒ TẤN KHOA
CẢM NGHĨ
về cuộc Hội Nghị Thống Nhứt tại Tòa
Thánh Tây Ninh
1. Một bước tiến
Cơ vận chuyển quy nguyên thống
nhứt nền Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ đã được bắt đầu và trải qua những giai đoạn quy
nhứt, hiệp nhứt, thống nhứt. Suy gẫm về ý nghĩa của những danh xưng, ta thấy
cái tiến trình quy hiệp để thống nhứt nền Đại Đạo hàm súc một giá trị luận lý
vững chắc, gây niềm tin vào căn bản hợp chân lý, thuận Thiên ý của cơ Đạo.
Còn một sự kiện khích lệ
mới mẻ cần nêu ra, là vai trò chủ động của Hội Thánh Tây Ninh trong phiên Hội
Nghị Thống Nhứt vừa qua.
Thật vậy, cơ thống nhứt từ
hai mươi mấy năm nay hầu như không có sự tham gia của Hội Thánh Tây Ninh. Các
Hội Thánh, với sự trung gian của Cơ Quan Cao Đài Thống Nhứt, dường như dự tính:
Khi có thời cơ và điều kiện thuận lợi mới hiệp nhau đặt vấn đề với Hội Thánh
Tây Ninh.
Ngày mùng 8 tháng Giêng năm
Kỷ Dậu (1969),[13] Đạo Trưởng Huỳnh Đức Phan Khắc Sửu cầm đầu một phái
đoàn gồm bảy mươi hai vị đại diện một số Hội Thánh, đã đến họp, thảo luận về cơ
thống nhứt với Hội Thánh Tây Ninh. Vấn đề thống nhứt tinh thần đã được đặt ra
và cam kết. Nhưng từ đó tới nay, việc thống nhứt tinh thần chưa được cụ thể hóa
bằng một sinh hoạt chung và tích cực nào.
Nay các Hội Thánh nhận được
thơ mời dự Hội Nghị Thống Nhứt do chính Hội Thánh Tây Ninh chủ động! Rất mong
đây là một bước tiến thực sự của cơ vận chuyển quy nguyên.
2. Những trở ngại vượt qua
Trong tất cả mọi tôn giáo,
việc làm tốt đẹp nào của đạo cũng không khỏi gặp khó khăn khảo đảo. Việc càng
quan trọng thì thử thách càng cam go.
Trong khi Hội Thánh Tây
Ninh chánh thức mời “các Hội Thánh thuộc
Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ”, thì đùng một cái, trên nhiều nhựt báo tại Thủ Đô,[14] xuất hiện tin “Hội
Thánh Tây Ninh mời mười bảy chi phái trực thuộc…” gây mích lòng và phản ứng!
(Trong Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ làm gì có tới “mười
bảy” chi phái? Và làm gì có Hội Thánh nầy “trực thuộc” Hội Thánh kia!)
Một vài Hội Thánh, thay vì
tán thành và hưởng ứng ngay sự nhập cuộc chung lo cho danh Đạo của Hội Thánh
Tây Ninh, đã tỏ ra dè dặt. Dè dặt vì nhận thấy có một âm mưu phá khuấy đâu đây,
mà cũng dè dặt vì không muốn Hội Nghị Thống Nhứt Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ, một
biến cố trong Đạo, xảy ra trùng hợp về thời gian với biến cố đang xảy ra hoặc
sắp xảy ra phía ngoài đời!
Cũng có một vài thành phần,
bởi sự bất như ý, hoặc do hiểu lầm hay duyên cớ có thật nào đó trong dĩ vãng đã
phô bày sự thiếu niềm tin vào thành quả của cuộc Hội Nghị!
Tuy nhiên, phản ứng bất thuận
lợi đã dịu dần. Trừ vài Hội Thánh còn lo ngại muốn “chờ xem”, Hội Nghị Thống Nhứt
tại Tây Ninh đã khai mạc đúng theo ngày giờ và chương trình dự liệu, trong số
hiện diện có cả những Hội Thánh đã phản ứng không muốn tham dự lúc ban đầu.
3. Những thành công sơ khởi
Nhiều đạo hữu đã nghĩ đúng
khi cho rằng muốn thống nhứt Đạo, chính yếu là nên thường cùng nhau tiếp xúc,
chân tình và thân tình nẩy nở sẽ giúp giải tỏa lần mọi thắc mắc hay hiểu lầm và
thay bằng lòng thương yêu gắn bó, tin cậy lẫn nhau, vì có yêu nhau, tin nhau, thì
mới hiệp được với nhau.
Cảm thấy lòng mình phấn
khởi, tôi đã dò hỏi những huynh tỷ của tôi đã tham dự cuộc Hội Nghị vừa rồi.
Chúng tôi đã cùng nhau nhắc lại và phân tích những cử chỉ, thái độ của Đạo
Huynh Bảo Đạo, người được Hội Thánh Tây Ninh ủy thác tổ chức cuộc Hội Nghị: Mặc
áo chẹt trắng hòa mình với anh em trong phái đoàn lúc chầu lễ Đức Chí Tôn.
Trước thời cúng, “Anh” đã tới nơi tạm trú của phái đoàn để cùng nhau đệ huynh
mạn đàm, và khi ông phụ tá Trưởng Phái Đoàn cho biết không có mang theo áo
chẹt, “Anh” đã không ngần ngại cổi chiếc áo trắng đang mặc, vừa trao vừa nói: “Phần tôi sẽ về lấy cái khác.” Trong
những buổi ăn, chỗ ngồi chẳng cần theo ngôi thứ, đúng là những buổi ăn đoàn tụ,
huynh đệ quây quần chung quanh nhau!
Ngoài ra, tôi chắc quý
huynh tỷ đệ muội của tôi còn nhớ, còn nghe dư âm của tràng pháo tay diễn tả
lòng phấn khởi lúc nghe Đạo Huynh Bảo Đạo, với một giọng hòa ái, khuyên các đại
diện của Hội Thánh Tây Ninh “nhường”,
khi ý kiến của đại diện Tây Ninh và một ý kiến khác của Hội Trường đồng nhau
năm phiếu (5=5) trong cuộc biểu quyết!
Tôi thuật lại những tình
tiết nầy với thành ý góp phần công quả phục vụ cơ quy nguyên thống nhứt, nói
lên sự thật chẳng có chút dụng ý thêu dệt nào. Một lòng vì Thầy vì Đạo, chắc
không có ai nỡ nghĩ lầm gì về tôi!
Tôi tin tưởng rằng, khi đọc
những cảm nghĩ nầy, quý huynh tỷ sẽ đồng ý với tôi rằng: Chính những cử chỉ,
những thái độ, những lời nói đức độ và đượm tình yêu thương giữa huynh đệ,
chính đó là “chất nhựa” [15] có
hiệu năng hàn gắn và kết chặt lại với nhau những con cái của Đức Chí Tôn, chớ
chẳng phải lời kêu gọi, những bài diễn văn dài!
Trong chiều hướng đó, tôi nghĩ
rằng cuộc Hội Nghị Thống Nhứt vừa qua đã thành công phần nào rồi, chẳng phải
ngay trong phần hội nghị chánh thức, mà thành quả sơ khởi đã được kết tạo với
đôi phần hương sắc bằng những sự kiện nho nhỏ nhưng quan hệ về mặt tình cảm, xử
sự, như vừa tường thuật trên đây.
Thật ra thì, theo thiển ý,
cảm tưởng chung còn có thể tốt đẹp hơn, nếu như:
1. Ông Trưởng Phái Đoàn
được mời tới phòng họp cùng một lượt với Hội Thánh Tây Ninh.
Tôi không có ý phê bình gì
về phần nghi thức tiếp nghinh Hội Thánh theo thông lệ của Tòa Thánh Tây Ninh.
Nhưng cái sự kiện phái đoàn khách tới sớm hơn mười lăm phút trong yên lặng, để
rồi sau đó chứng kiến phần nghi thức tiếp nghinh Hội Thánh “chủ nhà” khiến cho
tôi có một điều ao ước: Thành phần nhân viên phái đoàn dự Hội Nghị cứ đến sớm
để sắp đặt chỗ ngồi, còn ông Trưởng Phái Đoàn, nếu như được mời tới vào một giờ
khắc nhứt định có phần nghi thức tiếp rước dành riêng, hoặc cùng tới một lượt
với Hội Thánh Tây Ninh và phần nghi thức được dành, vừa cho “chủ nhà” lẫn cho
khách, thì chắc chắn sẽ gây thêm phần xúc động tâm lý!
Dù là phẩm sắc gì, nhưng đã
là Trưởng Phái Đoàn đại diện các Hội Thánh, thì thiết tưởng sự biệt đãi giữa
Hội Thánh với Hội Thánh xét ra là một việc làm hợp tình hợp lý. Sự đối xử đặc
biệt sẽ có tác dụng tạo điều kiện thuận lợi, để trong những lần đại hội sắp
tới, các Hội Thánh không còn đề cử “chức sắc trung cấp” tham dự nữa, mà sẽ là
những thành phần lãnh đạo có đủ thẩm quyền để thảo luận và biểu quyết.
2. Có thêm phần tiếp xúc,
thăm viếng, mạn đàm rộng rãi của nhân viên phái đoàn và thành phần Hội Thánh
Tây Ninh ngoài Đạo Huynh Bảo Đạo, tôi tin chắc rằng, nếu có dịp tiếp xúc “ngoài
chương trình” với Đại Huynh Hiến Pháp, các đạo huynh của tôi sẽ có dịp nhận
chân rằng ngài Hiến Pháp có vẻ nghiêm nghị trong phần nghi lễ chánh thức của
chương trình, thật ra là một Huynh Trưởng đầy tình thương, đức độ, và rất bình
dân. Khi nói chuyện với tôi, Đại Huynh gọi bằng tiếng “em” gần gũi và ngọt ngào, tự xưng bằng tiếng “qua” chất phác mộc mạc độc đáo của người Việt Nam! Thiết tưởng chỉ
cái lối xưng hô từ ái cũng đủ giúp cởi bỏ những thành kiến, san bằng mọi xa
cách!
4. Phần Hội Nghị
Hai tiếng đồng hồ dành cho
cuộc Hội Nghị rõ ràng là quá ít oi, không đủ để đại diện Hội Thánh nói hết lời
hết ý. Cũng may là trong lúc mạn đàm đêm trước đó giữa phái đoàn và Anh Lớn Bảo
Đạo, một vài điểm chính yếu của chương trình đã được bàn sơ qua.
Có một việc quan trọng mà
tôi nghĩ rằng cần phải được thẳng thắn trình bày ra đây: Lúc được thơ mời dự
Hội Nghị Thống Nhứt, thì có nơi lo điều nầy, ngại việc kia, thắc mắc việc nọ...
Nhưng vào Hội Nghị thì vì nể nhau, vì xã giao... không ai chịu đặt vấn đề hầu
tìm câu giải đáp. Tôi nghĩ rằng khi mà điều nghi ngờ thắc mắc hãy còn, chưa
được giải tỏa, thì việc hợp tác chẳng bao giờ đạt được mức độ chân thành.
Trong bài diễn văn của ông
Trưởng Phái Đoàn đại diện các Hội Thánh tham dự Hội Nghị, ông chỉ “nói mí” mà
thôi: “Nhưng niềm vui chưa được vẹn, bởi
hôm nay còn thiếu mặt của một số Hội Thánh anh em, mà thiết tưởng, tất cả chúng
ta đều chia phần trước Đức Chí Tôn và Phật Mẫu trách nhiệm phải cố gắng tạo
điều kiện thuận lợi, thích nghi, hầu phá tan mọi ngờ vực hoặc hiểu lầm, hữu lý
hay không, nếu còn, để cùng nhau vượt mọi trở ngại thử thách, đem lại niềm vui
trọn vẹn cho Thầy Mẹ và huynh đệ, tỷ muội chúng ta.”
Chúng ta hiểu ý ông muốn
nói rằng một vài Hội Thánh còn ngờ vực, sợ bị lôi cuốn vào con đường chánh trị
nên chưa dám nhập cuộc thống nhứt. Vậy ta phải nói rõ, chứng minh thành tâm
thiện ý để mọi người khỏi lo ngại.
Tôi trân trọng đề nghị: Lần
gặp gỡ sau nầy, một đại diện Hội Thánh nên đặt thẳng vấn đề, như là điều kiện
tiên quyết, để rồi sau đó mọi người yên lòng, hân hoan nghe Hội Thánh Tây Ninh
dứt khoát, long trọng tuyên bố bằng một lời tương tự như sau: Chúng ta thực hiện cơ quy nguyên thống nhứt
với mục đích hoàn toàn vì Thầy vì Đạo, tuyệt đối không vì mục đích chánh trị
nào. Tôn giáo Cao Đài không thể làm công cụ, làm con cờ của bất cứ ai. Cái thế
của tôn giáo phải là cái thế trường tồn trường cửu, đứng trên và đứng trước để
hướng dẫn đời, hướng dẫn nhơn sanh theo ba tiêu chuẩn Từ Bi, Bác Ái, Công Bình
của Đại Đạo.
Một lời tuyên bố tương tự
như vậy có giá trị như là một lời cam kết giữa phái chi huynh đệ, một lời tuyên
thệ trước Đức Chí Tôn, sẽ được ghi vào biên bản, sẽ được lưu vào sử Đạo và đó
là điều then chốt làm yên lòng các Hội Thánh, các chi phái, chẳng còn ai có cớ
để mà nghi ngờ, mà cũng chẳng ai có thể viện lý do gì để phản bội lời cam kết
đó.
Điều e ngại then chốt đã
được giải tỏa rồi thì những vấn đề gì khác còn lại cũng chỉ là phụ thuộc, chẳng
có gì khó giải quyết.
Quyết nghị chung của Đại
Hội là thành lập một Hội Đồng Vận Động Thống Nhứt với một thành phần gồm hai đại
diện mỗi Hội Thánh. Hội Đồng nầy sẽ họp phiên đầu tiên tại Tòa Thánh Tây Ninh
ngày 31-12-1972 để ấn định phương thức và chương trình hoạt động.
Nếu quả thật thời cơ quy nguyên
thống nhứt đã điểm thì lần nầy các Hội Thánh sẽ quyết lòng đề cử những vị đại diện
có đầy đủ thẩm quyền, và Hội Đồng Vận Động Thống Nhứt sẽ có đủ điều kiện tích
cực hoạt động, đáp lại lòng nao nức đợi chờ của đạo hữu khắp nơi.
5.
Một đề nghị nhỏ
Phiên họp đầu tiên của Hội
Đồng Vận Động Thống Nhứt vào ngày 31-12-1972 sắp tới đây nên được sắp xếp sao
cho Hội Đồng có đủ thời giờ rộng rãi, thoải mái, để thảo luận cặn kẽ, chu đáo,
và quyết định đầy đủ những gì cần thiết cho sinh hoạt hiệu quả của Hội Đồng.
Những gì cần phải làm, xin
nhường lại cho khả năng sáng kiến của Hội Đồng. Có điều tôi thiết tha xin thưa
trước là quý Anh Lớn, quý Chị Lớn đừng nên ủy quyền cho ai, mà nên đích thân
luân phiên đi thăm viếng khắp nơi, như đi thăm các cánh đồng lúa chín của
Thượng Đế trước mùa gặt.
Trong phòng họp của Hội
Đồng, để tạo niềm phấn khởi, xin Ban Tổ Chức ghi bằng chữ lớn lời từ ái của Đức
Chí Tôn: “Thầy vui muốn cho các con thuận
hòa cùng nhau hoài. Ấy là lễ hiến cho Thầy rất trân trọng. Phải chung lo cho
danh Ðạo Thầy.” [16]
Rất mong thay!
Nam mô Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát.
Sài Gòn,
ngày 04-12-1972
THIÊN VƯƠNG TINH
[1] Cơ Quan Phổ Thông Giáo
Lý Cao Đài Giáo Việt Nam
