春夜宴桃李園序 / Bài tự (1) đêm xuân dự tiệc
trong vườn đào lý
Dịch thơ: HÀ THƯỢNG NHÂN (1920-2011)
Vòng trời đất chẳng qua quán trọ
Còn thời gian, khách của trăm đời
Phù sinh giấc mộng hỡi ơi!
Ði tìm hoan lạc hỏi người bao lâu?
Nghĩ người trước chơi đêm cầm đuốc (2)
Ta ngày nay hiểu được nguyên nhân!
Huống chi gặp tiết đương Xuân
Lại thêm cảnh khói (3) ân cần gọi ta
Trời đất cấp tài hoa làm lãi
Lấy văn chương mà đãi đằng mình
Vườn thơm (4)
đào lý yến canh (5)
Tiệc vui chẳng mở sao đành Trích Tiên! (6)
Quây quần như Huệ Liên họ Tạ (7)
Vẻ khôi ngô thiên hạ ai bằng
Vịnh ca tiếng đã gọi rằng
Họa là có thẹn với Khang Lạc Hầu (8)
Thú u nhã biết đâu cùng tận
Lời cao đàm (9) chuyển hẳn thành
thanh
Tiệc hoa ngồi lẫn trong cành
Với trăng, tay cất chén quỳnh say sưa
Không giai tác (10) đẩy đưa nhã thú (11)
Giải làm sao nỗi nhớ niềm mong
Bằng thơ nếu viết chẳng xong
Rượu vườn, Kim Cốc Thạch Sùng,(12) uống đi!
HÀ
THƯỢNG NHÂN (Phạm Xuân Ninh)
(San Jose, CA, 26-6-1985)
Văn Uyển chú thích:
(1) Tự 序: Một bài văn ngắn chép lại một
việc gì, phô bày một điều gì. [Theo Nguyễn Hiến Lê, Cổ Văn Trung Quốc]
(2) Cổ thi có câu: Trú đoản khổ
dạ trường, hà bất bỉnh chúc du? 晝短苦夜長, 何不秉燭遊?
(Ngày ngắn khổ đêm dài, sao chẳng đốt đuốc đi chơi?) [Nguyễn Hiến Lê ]
(3) Cảnh khói: Yên cảnh 煙景. Khí
trời lạnh, có hơi sương tỏa, trông mờ mờ như khói.
(4) Vườn thơm: Phương viên 芳園.
(5) Canh 羹: Món
canh, món súp.
(6) Trích Tiên 摘仙: Tiên
bị đày (tức là Lý Bạch). Hạ Tri Chương 賀知章 (659-744) đỗ tiến sĩ, làm
quan đời Đường, sau từ quan tu tiên. Khi đọc thơ Lý Bạch, Hạ Tri Chương khen Lý
Bạch là trích tiên. Lý và Hạ đều
thích rượu, là bạn vong niên.
(7) Tạ Huệ Liên 謝惠連 (394-430):
Em họ Tạ Linh Vận 謝靈運 (385-433), cả hai đều rất tài hoa.
(8) Khang Lạc Hầu 康樂侯: Tước
hầu của Tạ Linh Vận.
(9) Cao đàm 高談: Bàn luận thanh cao.
(10) Giai tác 佳作: Tác phẩm hay, thơ hay.
(11) Nhã thú 雅趣: Thú vui tao nhã, thanh cao.
(12) Kim Cốc 金谷: Tên khu vườn của Thạch Sùng
石崇
(249-300), làm quan đời Tây Tấn, rất giàu. Các văn nhân thi sĩ họp mặt trong vườn
Kim Cốc để uống rượu, làm thơ. Ai không làm được thơ thì phải chịu phạt bằng
cách uống liền ba chén rượu. [Theo Nguyễn Hiến Lê]
= Bản
dịch của NGUYỄN HIẾN LÊ (1912-1984):
Trời
đất là quán trọ của vạn vật; quang âm là khách qua đường của trăm đời. Mà kiếp
phù sinh như mộng, lúc vui được bao? Cổ nhân đốt đuốc chơi đêm, thực là hữu lý.
Huống chi mùa xuân ấm áp đem mây khói mà mời đón, trời đất mênh mông đem cảnh đẹp
mà giúp vui. Họp trong vườn thơm đào mận, bày tiệc vui giữa anh em. Các em tuấn
tú, đều giỏi như Huệ Liên; bọn ta ca vịnh, riêng thẹn với Khang Lạc. Ngắm cảnh
chưa chán, xoay ra thanh đàm. Mở tiệc dưới hoa, vung chén say với nguyệt. Nếu
chẳng có văn hay, sao tả được lòng nhã? Như thơ không thành, phạt theo số rượu ở
Kim Cốc.
(Cổ Văn Trung Quốc)
