Tương truyền, vào
năm 1927 tại Cần Thơ, Đức Chí Tôn đã nhắc đến danh xưng Cao Đài trong bài thơ
như sau:
靈霄一塔是高臺
大會群仙此玉階
萬丈毫光從此出
古名寶景樂天台
Linh Tiêu nhất tháp thị cao đài
Đại hội quần Tiên thử ngọc giai
Vạn trượng hào quang tùng thử xuất
Cổ danh bửu cảnh Lạc Thiên Thai.
Bài thơ này thường
được giải thích như sau:
1. Nơi (trong) điện Linh Tiêu (trên
Thiên Đình) có một ngôi tháp gọi là Cao
Đài.
2. Đại hội của
các vị Tiên (diễn ra) ở trước bệ ngọc này.
3. Hào quang từ
chỗ này phóng ra xa muôn trượng.
4. Tên xưa của cảnh quý báu này là
Lạc Thiên Thai.
Hai câu 2 và 3
giảng như vậy thì ổn rồi. Riêng hai câu 1 và 4 cần nên xem lại cách giải thích
(những chữ gạch dưới).
Câu 1: Hiểu theo cách giảng quen thuộc
xưa nay như dẫn trên, thì điện Linh Tiêu và tháp Cao Đài là hai
kiến trúc riêng
biệt. Cách giảng này không phù hợp ngữ
pháp chữ Hán.
Theo ngữ pháp
chữ Hán, số từ thường đặt trước danh từ để chỉ số lượng người hay vật. Thí dụ: tân thư
nhất sách 新書一册 (một cuốn sách mới); kim ngư
lưỡng vĩ 金魚 兩尾 (hai con cá vàng); Đường
thi tam bách thủ 唐詩三 百首 (ba trăm bài thơ Đường); hoàng
kim thiên lượng 黄金 千量 (một ngàn lượng vàng).
Như vậy, Linh
Tiêu nhất tháp có nghĩa là một cái tháp Linh Tiêu. Cả câu 1 có nghĩa: Tháp
Linh Tiêu là một cái đài cao.
Lưu ý, trong câu 1, cao đài (cái đài cao)
nguyên là một tính từ [cao] + danh từ chung [đài]. Sau này, cao
đài được dùng như một danh từ riêng (Cao Đài) để làm tên gọi cho một
tôn giáo mới, và cũng là tá danh của Đức Thượng Đế.
Cách đổi cao đài ® Cao Đài được gọi là chuyển từ loại.
Câu 4: Trong câu Cổ danh bửu
cảnh Lạc Thiên Thai thì
danh
là động từ, có nghĩa đặt tên
là, gọi tên là. Cách
dùng động từ danh như
vậy cũng giống như câu Danh khả danh phi thường danh 名可名非常名
trong Đạo Đức Kinh (Cái tên
mà có thể gọi
tên
được thì chẳng phải là cái tên thường hằng bất biến).[1]
Câu 4 vì thế có
nghĩa: Xưa
gọi tên cảnh quý báu này là Lạc Thiên Thai (cõi Thiên Thai vui sướng).
*
Kết luận, bốn
câu thơ trong bài “Linh Tiêu nhất tháp...” có thể giảng lại như sau:
Tháp Linh Tiêu là một cái đài cao
Đại hội các vị Tiên (diễn ra) ở trước bệ ngọc này
Hào quang từ chỗ này phóng ra xa muôn trượng
Xưa gọi tên cảnh quý báu này là Lạc Thiên Thai.
NGHÊ
DŨ LAN
[1] Câu
này dịch sang tiếng Anh là: The name
that can be named is not the eternal name. (Name vừa là danh từ, vừa là động từ.)
