Mỗi
khi dạy sinh viên bài Travel (Du
Lịch) trong giáo trình tiếng Anh Market
Leader – Elementary Level (Unit 4), tôi thường trích dẫn một câu nói được
xem là nổi tiếng về chủ đề “Du Lịch”, yêu cầu sinh viên đoán từ để điền vào chỗ
trống như sau: “The world is a book and
those who do not . . . read only one page.” [Thế giới là một quyển sách và
ai không . . . thì chỉ đọc một
trang.]
Hầu hết
sinh viên đều đoán đúng từ để điền vào chỗ trống là “travel / du lịch”. Theo đó,
những ai đi du lịch nhiều thì mở rộng tầm nhìn hơn và hiểu biết
nhiều hơn.
Với sinh viên ý tưởng chính của câu nói
này là du lịch (travel) vì nó là chủ
đề của bài – nhưng với tôi sau bài giảng lại là khái niệm về thế giới (world) và sách (book). Trong phép ẩn dụ này, sách luôn được xem là biểu tượng của
kiến thức – điều này cũng không có gì khác thường.
Gần đây, một cô bạn thân thời sinh viên đại
học đã cho tôi một ý tưởng khác về sách. Một buổi sáng đi nhà sách về, bạn tôi
đã chia sẻ trên trang facebook cá nhân:
“Mỗi
một người là một quyển truyện mình cần phải đọc . . .” (1)
Tôi lắng lòng lại và cũng chợt nghĩ không
biết mình đã đọc được hết những quyển sách mình cần phải đọc chưa.
Trên hai mươi năm sống và làm việc bên
cạnh những đồng nghiệp của mình, quanh ta đã có biết bao nhiêu sách.
Có những quyển sách luôn cho ta nguồn
động lực để vui sống và làm việc – đó là những đồng nghiệp thân thiết luôn cảm
thông, chia sẻ và an ủi những lúc ta buồn phiền và chán nản.
Có những quyển sách giờ đã không ai đọc nữa
– đó là những đồng nghiệp đã rẽ hướng, ra đi với một cuộc sống mới nơi chân
trời khác.
Có những quyển sách mà trước đây mọi
người thường đọc nhưng giờ đã được cất vào một ngăn tủ không ai mở ra xem nữa
dù sách vẫn sang trang – đó là những đồng nghiệp do tuổi tác không còn đứng
trên bục giảng nữa hay nếu có cũng rất hiếm hoi.
Cuộc sống bộn bề với bao lo toan cơm áo
gạo tiền khiến ta vô tình bỏ lại những quyển sách mà mình chỉ mới đọc nhan đề
trên trang bìa hay chỉ đọc lướt qua – nên không hiểu hết được nội dung – đó là
những người đồng nghiệp mình chỉ vội vã chào hỏi xã giao trước giờ lên lớp hay
khi gặp nhau ở bãi đậu xe trong khuôn viên trường.
Có những
quyển sách mình đọc đi đọc lại mà vẫn không hiểu được những ý tưởng hàm chứa
bên trong – đó là những người bạn vẫn ngày ngày đến lớp với sinh viên – hòa
mình vào nhịp sống và làm việc chung của các bạn đồng nghiệp nhưng có hoàn cảnh
hay tâm tư thầm kín hiếm khi chia sẻ cùng ai.
Bên cạnh
những quyển sách sắc màu đang dần nhạt nhòa theo thời gian – đó là những người
đang ở tuổi xế chiều – cũng có những quyển sách còn rất mới với những trang
giấy còn chưa vướng bụi của thời gian, những quyển sách mà mọi người đều thích
đọc bởi khi đọc ta cảm nhận được sự tươi trẻ, nhưng cũng có một chút chạnh lòng
vì gợi lại trong ta kỷ niệm của một thời tuổi trẻ đã qua – đó là các bạn giảng
viên trẻ, năng động, nhiệt tình và tràn đầy sức sống.
Dù cuộc
đời vốn dĩ là vô thường – tất cả rồi sẽ phôi pha theo năm tháng – từng quyển
sách cũ sẽ dần dần được xếp vào một ngăn tủ riêng, không ai đọc nữa và, theo
quy luật tất yếu, những quyển sách mới sẽ được thay vào đó, nhưng tất cả đều là
những quyển sách hay – cho ta những câu chuyện với nhiều “cung bậc cảm xúc khác nhau”.(2) Cùng với những câu
chuyện êm ả như mặt nước hồ thu là những câu chuyện đời và nghề với bao sóng
gió.
Dù theo
như bạn tôi, “không ai có thể đọc được
trang cuối quyển sách của chính mình”,
nhưng hãy hy vọng rằng trang cuối của tất cả những quyển sách này đều sẽ là
những dòng nhạc của những bản sonate tuyệt hay.
Dù biết
rằng mai này câu chuyện của mình sẽ nằm trong ngăn tủ không ai đọc nữa, hãy như
nữ thi sĩ Tôn Nữ Hỷ Khương đã khuyên:
Còn gặp nhau thì hãy cứ vui
Chuyện đời như nước chảy hoa trôi
Lợi danh như bóng mây chìm nổi
Chỉ có tình thương để lại đời.(3)
NGUYỄN THỊ KIM THỦY
(1), (2) Ngọc Cao,
Sách Và Đời Người
(3) Còn Gặp Nhau, 1999.
