1. Đạo
Uyển tập 35 mượn ảnh của Nguyễn Kim Xuyến
làm bìa 1, ghi lại thánh lễ thời Mẹo ngày 03-4-2019 tại thánh thất Trung Đồng, Đà
Nẵng (Hội Thánh Truyền Giáo Cao Đài). Bìa 4 là gương mặt đáng yêu của hai đồng sinh
Gia Đình Hưng Đạo, họ đạo Trung Nghĩa (Hội Thánh Truyền Giáo Cao Đài) trong đêm
văn nghệ 24-3-2018 mừng khánh thành thánh thất Trung Nghĩa, Bà Rịa - Vũng Tàu. Tác
giả ảnh này là Cúc Lưu (thánh tịnh
Thanh Quang, Quảng Nam
Như đã từng bày tỏ, Chương Trình Chung
Tay Ấn Tống Kinh Sách Đại Đạo không có nhiếp ảnh gia riêng, tìm ảnh thích hợp
làm bìa sách luôn luôn vất vả. Bởi thế, Ban Ấn Tống rất vui khi ngẫu nhiên ghé
thăm Facebook của một vài đạo hữu, và may mắn xin được các ảnh đẹp, đủ chất
lượng để in.
2. Từ
hồi tạo lập mảnh vườn nho nhỏ, gắn bảng hiệu Đạo Uyển (2018), nguyên là Đại
Đạo Văn Uyển (2012-2017), nhóm người giữ vườn cứ ngong ngóng mong nhận được
những áng văn hay, mỹ miều. Mà bà con Cao Đài dường như lại yêu thơ sâu đậm hơn,
nên Ban Ấn Tống chỉ nhận thơ và thơ. Như số Đạo Uyển tập Thu 2020 này đây, có
thể nói là tràn ngập thơ (dĩ nhiên vẫn là thơ hay, ý thanh lời đẹp).
Quý Ba này, chúng ta có thêm một bạn thơ
rất trẻ: Thái Hoàng Tú (mười sáu tuổi,
hiện là học trò trường trung học phổ thông Cần Đước). Một thành viên Ban Ấn
Tống, khi đọc bản thảo của Tú đã thốt: “Mới mười sáu tuổi mà câu chữ cứ như của
ông già sáu mươi mốt!” Một thành viên khác bèn cười, nhắc ngay rằng nhạc sĩ
Cung Tiến năm mười bốn tuổi từng sáng tác bản nhạc trữ tình bất hủ, nhan đề Hoài Cảm, có mấy câu mà ông già, bà cả
nghe lạnh gáy, rởn mình: "Lòng cuồng
điên vì nhớ, ôi đâu người, đâu ân tình cũ? Chờ hoài nhau trong mơ, nhưng có bao
giờ, thấy nhau lần nữa."
3. Kể từ
Tập Hạ 2020, Đạo Uyển hoan hỷ đón chào thêm một cộng tác viên là hiền huynh Sử Kiến Nguyên. Ban Ấn Tống rất thích
các tản văn ngăn ngắn của Sử huynh, đặc biệt là bài Miền Ký Ức in trong Tập Thu này. Ước mong sẽ sớm nhận thêm nhiều
bài văn xuôi nhã lệ như thế ni, từ bốn phương, đủ để về sau gom lại in chung
thành một quyển.
Đặc biệt, Sử huynh là một tín hữu cao
niên, môn sanh Cao Đài Tây Ninh, có nhiều trải nghiệm qua những năm dài tu học nơi
Tổ Đình nhà Đạo. Do đó, hiền huynh không những đóng góp bài vở, hình ảnh lịch
sử Cao Đài để Đạo Uyển được phong phú hơn, mà còn quan tâm mách bảo giúp chúng
tôi mấy trường hợp sai sót trong các sách đã ấn tống.
Từ khi mở ra Chương Trình Chung Tay Ấn
Tống Kinh Sách Đại Đạo, chúng tôi rất hân hạnh được hiền huynh Nguyễn Văn Nghĩa (ấp Ninh Thuận, xã Bàu Năng, huyện Dương Minh Châu, tỉnh Tây Ninh) thương mến và tin cậy nên nhiệt thành cộng
tác, chẳng quản tuổi hạc. (Nguyễn huynh vốn là một chức sắc phái Thượng ở Tòa
Thánh Tây Ninh, nhưng khiêm tốn không muốn nêu rõ phẩm vị.) Giờ đây có thêm Sử
huynh thì chúng tôi càng mừng vui, bởi lẽ mảnh vườn nhà Đạo có cơ may vun trồng
thêm hoa xinh kiểng quý tứ xứ góp về. Đây vốn là chủ trương bất biến của Chương
Trình Chung Tay Ấn Tống: Luôn luôn thể hiện trong sáng bản sắc Đại
Đạo và phụng sự cho Đại Đạo, chứ không vì một riêng sắc riêng màu, riêng chốn riêng
phương nào cả.
4. Có tác
giả ở miền Trung tỏ ý ngần ngại khi chúng tôi xin đăng hai, ba bài viết của vị
ấy trong cùng một tập Đạo Uyển (mà Tập Thu 2020 này là một ví dụ). Nhưng chúng
tôi không ngại, vì ba tháng mới in một tập, trong lúc bài lai cảo vốn tùy
duyên, hên xui nào biết. Vả lại, bài hay, bổ ích thì e ngại mà chi. Chúng tôi
vững tin vào bạn đọc, vững tin rằng không ai nỡ trách chúng tôi có lòng ưu ái
dành riêng cho một tác giả nào đó khi cho đăng cùng lúc nhiều bài.
Trên đây
coi như lời giãi bày về việc một tác giả có nhiều bài in cùng một tập Đạo Uyển.
Thế thì phải nhắc tới trường hợp có đạo hữu gởi khá nhiều bài mà chưa thấy được
đăng. Vậy, xin trở lại chuyện bà con Cao Đài mình sính thơ.
5. Mảnh vườn
be bé (Đại Đạo Văn Uyển, rút gọn
thành Đạo Uyển) là sân chơi mở ra cho
bè bạn áo trắng gần xa có thú vui viết lách. Chúng tôi đã nhận một số bài của
các bạn thơ áo trắng. Trước 1975 ở Sài Gòn gọi là bài lai cảo 來稿. Mặc dù rất trân trọng, Ban Ấn Tống lắm khi phải “cất”
lại các bản thảo ấy. Mà lỡ “cất” của cùng một tác giả chừng đôi ba lượt thì vị
ấy bèn nghỉ chơi luôn, không thèm gởi bài tới nữa. Quả tình đáng đời cho Ban Ấn
Tống.
Thật ra văn
chương vốn dĩ rất khó nói. Riêng về thơ, khoảng cách hay ranh giới giữa tác
phẩm thơ và bài văn vần rất mỏng manh. Mượn chữ của Somerset Maugham
(1874-1965), ranh giới đó tợ như bề bén của “Lưỡi Dao Cạo” (The Razor’s Edge). Cũng thời là mấy câu
lục bát, thế mà ranh giới giữa thơ và vè khó vạch ra rạch ròi. Phải thẩm âm
bằng lỗ tai thơ, phải nếm bằng khẩu vị thơ... Dẫu biết rằng bài đó hay hoặc
chưa hay, nhưng không thể nói thành lời. Không dễ gì mà nói được tách bạch như
2 + 2 = 4.
Thơ mà
phải phân tách mới thấy hay thì hỏng bét rồi. Thơ hay vừa thoáng nghe qua, dù
chưa hiểu rõ ý tứ thế nào, mà nét nhạc và cái mỹ lệ của ngôn ngữ tự nó đã toát
ra tràn trề, làm mình ngất ngây tức khắc. Giống như phụ nữ đẹp; mới nhìn thấy
là đàn ông “choáng” rồi, đâu đợi chờ ai phải mất công phân tách là đẹp ở tóc
hay da, mắt hay môi, mũi hay miệng, v.v...
Có một số
bài lai cảo mà chúng tôi thường nhận được từ bạn đọc, tuy rất chuẩn xác về luật
thơ, nhưng mới dừng lại ở mức kỹ thuật. Nó thiếu cái thần và hồn, và chúng tôi
rất tiếc cho các sáng tác đó.
Thơ đạo
lại càng khó muôn phần. Chúng tôi thường nhận một số bài lục bát, song thất lục
bát, thất ngôn bát cú mang nội dung khuyến tu, ca tụng đạo Cao Đài. Đọc những
bài này, có cảm giác như bài giảng đạo bằng văn vần, như hô khẩu hiệu... Mà nếu
như thế, thì chúng ta đã có sẵn vô vàn các bài thánh thi tao nhã, tuyệt vời của
Ơn Trên giáng cơ ban cho. Vậy, nếu phải chọn lựa, ắt hẳn mọi người cũng biết
phải chọn lựa ra sao rồi.
Có bạn đọc
hỏi chúng tôi rằng Ban Ấn Tống gồm bao nhiêu người, và những ai thường là người
chọn đăng bài. Chúng tôi đâu có thể trả lời. Đây là loại câu hỏi nhạy cảm. Hỏi
như vậy cũng chẳng khác nào hỏi bà kia bao nhiêu tuổi, hỏi ông nọ lương tháng
lãnh bao nhiêu…
Cho nên,
mỗi khi có thêm một cộng tác viên mới mà bài được chọn đăng, đăng luôn cùng lúc
vài bài, nếu tác giả ấy vui một, thì chúng tôi vui mười; vì điều đó có thể cho
thấy Ban Ấn Tống làm việc với công tâm và trách nhiệm.
