Thứ Năm, 12 tháng 9, 2024

NHỮNG ĐIỀU TRÔNG THẤY MÀ ĐAU ĐỚN LÒNG (Nguyễn Du)

" NHỮNG ĐIỀU TRÔNG THẤY MÀ ĐAU ĐỚN LÒNG " (Nguyễn Du)

CỘNG NGHIỆP

Mọi sự việc xảy ra trên thế gian không phải ngẫu nhiên mà tất cả đều do luật nhân quả. Mỗi người, do nhân mình đã gieo phải chịu nhận lãnh cái quả riêng. Quả riêng của một người gọi là biệt nghiệp. Ngoài cái quả riêng ấy, cá nhân sống trong gia đình, xã hội, quốc gia, thế giới còn phải chia sẻ hay gánh chịu một phần cái quả chung của tập thể. Cái quả chung của nhiều người gọi là cộng nghiệp.

Do đó, ở Việt Nam, ông bà ta thuở xưa rất cẩn thận trong việc dựng vợ gả chồng cho con, nhất là các gia đình có truyền thống tu hành đạo đức. Các cụ luôn tìm hiểu xem gia đình thông gia tương lai có phải là gia đình đạo đức hay không. Cho dù gia đình ấy có giàu nứt đố đổ vách nhưng tài sản làm ra phi nghĩa, bất chánh, thì các cụ nhất định không chịu kết làm thông gia vì sợ con mình về làm dâu hay làm rể nhà ấy phải gánh chịu chung cộng nghiệp của họ. Sự thận trọng hữu lý này được người xưa đúc kết thành lời khuyên như sau: Lấy vợ xem tông, lấy chồng xem giống.

Mỗi người còn phải gánh chịu cộng nghiệp của quốc gia và của toàn thế giới.

1. Đã đến lúc chúng sanh phải trả cộng nghiệp

Thời hạ nguơn mạt kiếp là lúc cộng nghiệp của nhân loại đang báo ứng rốt ráo và khốc liệt, bởi lẽ đây là thời kỳ cùng cuối của một đại chu kỳ tiến hóa của vũ trụ để lập lại trời mới đất mới. Đức Diêu T Kim Mẫu dạy:

Các con có biết chăng luật nhân quả vẫn luôn luôn tiến hành trong thời kỳ hạ nguơn mạt kiếp. Vạn linh sanh chúng đang đắm chìm trong lửa dục, trong biển khổ, trong tham vọng đỉnh chung, để rồi tất cả đều chịu sàng sảy đào thải.([1])

Đã có rất nhiều thánh giáo của Thiêng Liêng trong Tam Kỳ Phổ Độ cảnh báo trước về sự kiện chúng sanh hoàn cầu phải chịu chung cộng nghiệp trong thời hạ nguơn mạt kiếp. Đức Chí Tôn dạy:

Sanh linh luống chịu sầu than

Lại thêm động đất, thêm càng gớm ghê

Khi không rúng động tư bề

Chinh nghiêng lúc lắc, cửa nhà đổ xiêu

Sanh linh tuyệt mạng càng nhiều

Tường đè cột đập, chín chiều thiết tha

Cơ Trời phong vũ bất hòa

Càng sanh ôn dịch xảy ra khắp ngàn

Làm cho tuyệt mạng muôn vàn

Ngũ Lôi đả tử thêm càng kêu vang

Còn nhiều gươm súng thác oan

Thây phơi chật đất, máu tràn đầy sông

Sanh linh đồ thán khắp vòng

Hoàn cầu Âu Á cũng đồng nạn tai.([2])

Đức Thánh Trần Hưng Đạo dạy:

Cuộc đào thải vô cùng to lớn

Tối mặt mày, rùng rợn tâm can

Bịnh Trời pht ác trừ gian

Hoàng trùng, ôn dch, cơ hàn, binh đao.

Nạn nước lửa ào ào lan khắp

Họa phái phe, giai cấp tương tàn

Yêu ma đại náo trần gian

Tương xâm tương sát, oan oan tương cừu.([3])

Vào năm 1995, tại Minh Lý Thánh Hội, Đức Đông Phương Lão Tổ cho biết trước:

Cộng nghiệp của chúng sanh từ vô thỉ đến nay, trải qua nhiều đời vô số kiếp, dồn chứa thành núi lớn Tu Di...([4])

(B)ốn biển năm châu ngửa nghiêng đảo lộn. Đất sụp chôn sống từng loạt. Nước dâng phủ ngập lôi cuốn sanh linh từng đoàn. Nắng thiêu vô số đồng bào. Ma vô thường bịnh tật lùa dắt đem đi. Bão tố, gió lớn xô đổ cả núi rừng, thành quách, đền đài...

Lời tiên tri của các Đấng thiêng liêng nay đã trở thành hiện thực.

Kể từ tháng 3-2020, cả thế giới nhân loại bắt đầu hứng chịu cơn đại dịch do virus Corona (Covid 19) gây ra, làm xáo trộn toàn cầu về mọi mặt chính trị, kinh tế, giáo dục, văn hóa, đời sống... Tính đến 15.30 giờ ngày 18-8-2020 đã có 22.067.280 ca nhiễm bệnh, 777.675 ca tử vong.

Ngoài đại dịch này ra, trong năm Canh Tý (2020), nhân loại còn phải hứng chịu biết bao nhiêu tai nạn khủng khiếp dồn dập: bão tố lũ lụt, sụp lở đất, tai nạn hàng không, nổ kho hóa chất, núi lửa phun trào, v.v…

Các thảm họa này trước đây đã từng xảy ra, nhưng dường như ngày nay càng lúc càng xảy ra thường xuyên hơn, hầu như cứ vài ngày chúng ta lại thấy một tin tức về những tai họa xảy ra cho con ngời. Chẳng hạn như vào ngày 04-8-2020 xảy ra vụ nổ ở Liban khiến hằng trăm người thiệt mạng và hơn 4.000 người bị thương, thì đến ba ngày sau lại xảy ra tai nạn hàng không: Máy bay Ấn Độ bị trượt đường băng gãy đôi làm cho 19 người thiệt mạng và nhiều người bị thương.

Đức Đông Phương Lão Tổ dạy về ngày tận thế như sau:

Ngày tận thế là lúc trái đất phải chịu trọng hình. Sự phán xét toàn bộ trên hoàn cầu, sự hành phạt đền tội trả quả đã công khai. Vật hữu hình tan hoại đã đành, cho đến vật vô hình hồn ma bóng quế cũng ùa nhau mà lùng kiếm kẻ thù, oan oan tương báo, không mảy lông nào tránh lọt. Buổi rốt ngày cùng, ai nợ ai ơn, ai gây ai tạo, ai vay mượn, ai cướp đoạt, lường lận, đến lúc nầy cũng phải thanh toán cho xong. Luật nhơn quả, lẽ công bình, Trời Phật cũng không tư vị cho được. Nên kỳ tận thế nầy để cho bất cứ ai trên đời còn sống, cũng như chúng sanh bên kia thế giới vô hình, được họp mặt giữa nhau để đền ơn báo oán, thanh toán xong món nợ thân thù, oan ưng đã từng gây tạo...

Chúng sanh tạo nghiệp nào thì theo nghiệp nấy mà lãnh bản án đến pháp trường. Chết nước, chết lửa, chết vùi lấp, chết đao binh, hay chết loại hình nào tội án đã định. Sát kiếp bằng cách nào bất ngờ không thể biết, cũng gọi tử hình.([5])

Những tai nạn, chết chóc thời cộng nghiệp khiến con người thình lình phải trả nợ oan khiên, chẳng ai biết đâu mà né tránh. Quả đúng như Nguyễn Du bảo:

Ma đưa lối quỷ đem đường

Lại tìm những chốn đoạn trường mà đi.

Nguyên nhân nào khiến cho con người phải chịu cộng nghiệp nặng nề như vậy?

Đức Thánh Trần Hưng Đạo dạy:

Ôi! Kiếp nạn lâm đầu khốc liệt

Mà mấy người hiểu biết nguyên nhân

Bởi ai tai nạn rần rần

Do đâu nên nỗi tấm thân giày bừa

Bởi nghiệp chướng dư thừa nhiều kiếp

Bởi đồng chung cng nghiệp nhơn sanh

Bởi chưng ăn ở không lành

Hung hăng, hiểm đc hóa thành giờ đây.([6])

Đức Chí Tôn dạy:

Này các con ôi! Cuộc thế đã biến chuyển nhiều rồi đó, các con ôi! Lớp đao binh chiến ha, lớp ôn dch hoành hành, sanh linh sao khỏi bỏ thây nơi chiến địa, sanh linh sao khỏi ngậm ngùi mà xa lìa trần thế vì tật bịnh.

Cái khổ của chúng sanh là không biết vì nguyên nhân nào thân phải chu trăm cay ngàn đắng như vậy. Thầy và các Đấng đã báo trước cho các con cảnh điêu linh thống khổ sẽ xảy ra cho nhân loại, cũng bởi oan gia nghiệp chướng từ ngàn muôn năm trước, nay tích tụ lại đày ải con người.

Con ôi! Sinh vt là người anh em của nhơn loi nhưng sống gần nhân loại thì b nhân loi cướp đi thân xác để phc v nhu cầu nuôi sống thân sanh của con người nơi trần thế.([7])

Thật vậy, mỗi ngày, trên toàn thế giới có hơn 200 triệu động vật trên mặt đất bị giết chết để làm thực phẩm cho con người. Nếu cộng thêm động vật hoang dã và thủy sản thì có khoảng 3 tỷ động vật bị tàn sát mỗi ngày. Như vậy, trên toàn thế giới, hằng năm, có tất cả 72 tỷ động vật trên mặt đất bị giết hại và hơn 1.200 tỷ sinh vật biển bị giết hại để làm thực phẩm cho con người.

Tổ chức Mercy for Animals (Lòng từ bi thương xót động vật) đã thực hiện một tài liệu video có nhan đề tiếng Anh là From Farm to Fridge (Từ Trang Trại Đến Tủ Lạnh) và được dịch sang tiếng Việt là Lò Sát Sinh Thời Nay. Video tài liệu này cho thấy sự tàn ác, man rợ của con người đối với các loài động vật. Qua đó, tổ chức Mercy for Animals kêu gọi con người trên khắp hành tinh hãy thương xót các sinh vật đáng thương mà chấm dứt việc ăn thịt động vật.

Nhà hoạt động vì quyền động vật Philip Wollen đã kêu gọi: “Hãy chung tay đưa động vật ra khỏi thực đơn và khỏi những địa ngục tra tấn (lò mổ, lò sát sinh). Hãy ủng hộ cho những đứa con của Mẹ Trái Đất không thể lên tiếng bảo vệ bản thân mình. Nếu như tường lò mổ trong suốt thì bạn sẽ không dám ăn thịt nữa.”

Xem video From Farm to Fridge rồi, mọi người hãy thương xót cho các loài động vật phải chịu đau đớn đến cùng cực để rồi phát tâm ăn chay. Những vị đã ăn chay trường thì xem để kêu gọi con cháu, người thân trong gia đình mình hãy có lòng lân mẫn xót thương các sanh linh kém tiến hóa hơn mình. Xem video này để thấy rằng bữa ăn của những người còn dùng thịt động vật chan đầy nước mắt, đẵm máu hồng và những nỗi uất hận của các loài động vật.

Kinh Sám Hối dạy:

Lòng trời đất thương đều muôn vật

Đức háo sanh Tiên Phật một màu

Thượng cầm hạ thú lao xao

Côn trùng thảo mộc, loài nào chẳng linh.

Nó cũng muốn như mình đặng sống

Nỡ lòng nào tuyệt giống dứt nòi

Bền công kinh sách xem coi

Vô can sát mạng, thiệt thòi rất oan.

Sấm Giảng Trung Giang ([8]) khuyên hãy ăn chay:

Thịt thà, xương máu tanh hôi

Cỏ cây, rau cải cũng rồi bữa ăn.

Đức từ bi thường hằng thể hiện

Không sát sanh lòng thiện ta còn

Lạt chay tuy chẳng ngọt ngon

Còn hơn thú vị cơm chan máu hồng.

Nghiệp sát sinh của loài người chính là nguyên nhân chủ yếu đưa đến cơ cộng nghiệp mà nhân loại ngày nay đang phải hứng chịu. Đức Chí Tôn dạy:

Bao nhiêu uất ức khổ đau, sinh loài đã chịu biết bao nhiêu lâu nay, giờ đã đến lúc các tư tưởng uất ức đó tụ lại để gieo oán, trả thù cho việc tàn ác của loài người.

Những mầm chủng tử từ những nỗi uất ức đó sinh ra, sẽ tác phát trên con người thì ôi thôi, nhân loài sao tránh khỏi. Thần Tiên thấy cũng chau mày nhưng không thể ra tay cứu giúp được vì đó là nhân quả.([9])

2. Làm thế nào để tránh được cộng nghiệp?

2.1. Phát hạnh bất sát sanh và lo tu niệm, bỏ dữ làm lành. Đức Chí Tôn dạy:

Chỉ có những người tu hành, phát hạnh bất sát sanh mới được Ơn Trên ra tay cứu giúp cho thoát qua tai kiếp này để ráng tầm tu thoát tục.([10])

Cuc đời nhiều nỗi tân toan

Phải lo tu nim mới an thân mình.

(...)

Thầy thương sanh chúng thiết tha

Muốn thi ân xá cho qua nạn hình

Nếu làm, mất cả công bình

Thiên cơ bất lu Thiên Đình pp linh

Nên Thầy giáng xuống tỏ tình

Khuyên con phải ráng cầu kinh của Thầy

Làm lành bỏ dữ từ đây

Ăn chay nim Pht có ngày thoát tai.([11])

Đức Thánh Trần Hưng Đạo dạy:

Chúng sanh biết dừng chơn tỉnh ngộ

Mới thoát nơi bể khổ trầm luân

Liền vào lạc cảnh đài xuân

Hồng ân ngày tháng vui mừng thảnh thơi.([12])

2.2. Người đạo đức tu hành theo chánh đạo luôn có được một khoảng trống an lành trong cơ cộng nghiệp. Đức Mẹ dạy:

Mẹ nhắc nhở các con giữ chánh tâm hành chánh đạo thì sẽ luôn luôn sẵn có một khoảng trống an lành sẵn dành cho các con trong cơ cộng nghiệp. Chỉ sợ các con thiếu đạo đức để hưởng khoảng trống đó mà thôi.([13])

2.3. Nếu phải chịu chết chung trong cơ cộng nghiệp, người thiện lành sẽ được siêu thoát thảnh thơi.

Trong một đàn cơ, vị nữ hướng đạo là Chưởng Quản Bạch Diệu Hoa (1923-2009) bạch với Đức Quan Âm Bồ Tát xin giải đáp thắc mắc như sau:

Và thảng như hiện trạng ngày nay cuộc chiến tranh nguyên tử rủi bùng nổ thình lình, như vậy những người có tham gia trong cuộc chiến hoặc những kẻ chủ động, hoặc những người đã gây tạo nhiều tội trọng thì việc thọ báo đã đành; nếu kẻ vô tội, người thiện đức hoặc người tu hành, hoặc chư vị Bồ Tát thọ thân hóa độ, rủi họ vướng phải họa lây thì có oan khúc chi cho họ chăng?

Đức Quan Âm Bồ Tát giải đáp:

(V)ào vòng hiểm họa chúng sanh đồng phải thọ nạn tập thể như vậy. Những kẻ nhiều tội ác thì tất phải thọ quả ác. Người lương thin th nn như vậy tức là th phước. Vì sao?

Vì những kẻ tội ác hiểm độc nếu chết là hiểm nạn, chết là khổ não, chết là thối hóa, chết là mất mạng, mất lộc, mất lợi, mất thân, mất thể.

Người hiền lương, sống thường tu tạo phước đức, chết là hủy khổ sanh lạc, chết là chuyển nữ sanh nam, bần khổ sanh phú quý; nếu tướng mạo thô ác xấu tật lại chuyển sanh tướng hảo, căn trí hạ liệt chuyển sanh nhà tôn quý, được gần gũi thiện nhân, học thông đạo lý thành bực đa văn.

Vậy lúc thọ hiểm nạn tuy đồng, chỉ dứt một tấc hơi khổ lạc đều khác hẳn, tất chẳng có gì là oan cả.([14])

3. Trách nhiệm của người tu trước cơ cộng nghiệp của chúng sanh

3.1. Người tu phải có tấm lòng từ bi lân mẫn, biết sẻ chia, cứu giúp nhơn sanh trong cơn cộng nghiệp khổ nạn tai ương. Đức Phục Đức Tôn Thánh dạy:

Trước cộng nghiệp của toàn dân, người khóc kẻ cười, người đau khổ kẻ vui sướng, không có chi là lạ, vì đã gọi là cộng nghiệp thì dầu muốn dầu không gì mọi người không ít thời nhiều cũng chịu trong vòng ảnh hưởng, chỉ khác nhau là do sự chi phối tác động của luật nhân quả. Tuy nhiên, cũng không nên chấp cứng vào lý do nhân quả mà bảo thủ ích kỷ riêng, mà thái đ của người đưc mnh danh là con tin của Thưng Đế hơn lúc nào hết phải nhìn thấy sự tuần tự vận hành của vũ trụ. Nhìn thấy đây không phải chỉ thấy rồi than thở bàn tính, v.v... mà phải mở lòng thông cảm trước nỗi đau khổ của mi người để thấy cái may duyên của chính mình hầu hưởng được câu “Tri túc tiện túc, tri nhàn tiện nhàn” và khi đã hòa đồng thông cảm với mọi người cần phải có mt hành đng thiết thc hơn bằng cách chia sẻ những gì mình có đưc từ miếng cơm manh áo. Người đưc mnh danh là con tin Thưng Đế không bao giờ s đói, s thiếu thốn. Có hai ta chia mt, có nhiều ta chia nhiều, nếu được thế thì đâu có hiện trạng xảy ra ngày nay. Đó cũng bắt nguồn từ sự mất quân bình, kẻ giàu sang không đoái hoài đến người nghèo khổ, chỉ ôm chầm tư hữu tham ô bên cạnh những người đói rét cơ hàn.

Tuy nhiên, người đã đưc ân phước Thưng Đế ban trao mà không biết chia sẻ ân phước của tình To Hóa đến với mi người thì Thưng Đế sẽ lấy li ân phước đó. Chư huynh đệ hãy suy tư tìm hiểu.([15])

3.2. Người tu góp phần vào việc làm giảm bớt nghiệp quả riêng và chung. Đức Quan Âm Bồ Tát dạy:

Đành rằng cộng nghiệp nhưng tất cả đều làm lành lánh dữ, biết tránh sự sanh sát giết hại lẫn nhau, biết sợ luật điều vay trả, thì cơ bảo tồn được luân động chở che, dù cộng nghiệp cũng không đến nỗi vào cơ sàng sảy.([16])

Đức Giáo Tông Đại Đạo Thái Bạch Kim Tinh dạy:

Nếu dân chúng nơi nào vô đạo ác tâm thì địa phương đó phải xảy ra biết bao nhiêu cảnh đảo điên tai ách, nào chiến họa binh đao, đạo tặc, thủy hỏa, hoàng trùng, ôn dịch tưng bừng óng dậy nhiễu hại dân sanh.

Nếu dân chúng biết hồi đầu hướng thiện, biết trọng đạo tâm, biết làm lành lánh dữ, biết tu niệm học hành đạo lý, thì hãy vẹt khoát những gì tối tăm đang che lấp đạo tâm để được sự cứu rỗi trong kỳ mạt kiếp.([17])

Hiểu luật cộng nghiệp, người tu Tam Kỳ Phổ Độ ý thức rằng không phải mình tu riêng cho mình, được chăng hay chớ; mà mình còn tu cho thành thật để tác động vào cơ tiến hóa, phụ giúp công việc của Ơn Trên trong thời hạ nguơn.

3.3. Đạo hữu các tôn giáo nếu đồng lòng hòa hợp thì có thể giải được cộng nghiệp của chúng sanh. Đức Thái Thượng Đạo Tổ dạy:

Giữa thời nhiễu nhương ly loạn, cuộc phân hóa trầm trọng của nhơn sanh đã thành trường sát kiếp. Chư môn sanh là những con người biết giác ngộ trước cảnh đen tối mờ mịt của trần gian, mới được Thượng Đế ban trao sứ mạng Tam Kỳ Phổ Độ, một sứ mạng chung cho dân tộc được chọn. Nếu toàn thể những người được đứng trong khuôn viên tôn giáo đạo đức đều đồng lòng hòa hợp lại trong tinh thần vô cố, vô chấp, vô ngã, vô công, vô danh thì có lo chi không giải được sự cộng nghiệp của chúng sanh, đem lại thanh bình an lạc chung cho thế giới nhân loại.([18])

3.4. Người tu thiền có thể hồi hướng điển lành để giải tỏa các luồng ác khí gây ra thiên tai. Đức Đông Phương Lão Tổ dạy:

Muốn chống thiên tai, sát kiếp, chỉ cần phát tâm công phu thiền định, tọa công ngồi tại đạo tràng mà phóng tinh thần, gieo rải thiện duyên kết hợp với huyền linh ân điển xua đẩy sát khí. Tư tưởng càng mãnh liệt, hung sát tự khắc thối lui. Thiền định càng thâm, càng giải phóng cứu người càng dễ. (...)

Trong lúc tai biến, động loạn xáo trộn trên hoàn cầu, là một cơ hội cho đạo hữu phát tâm, gieo tư tưởng sự sống tình thương đến những nơi có tai biến. Kết quả rất lớn mà tiến đạo rất mau. Tu một lúc cũng bằng tu trọn đời. Dầu tu trọn đời mà không gặp cơ duyên, cũng không bằng tu một ngày có cơ hội.

Con người có Phật tâm, đạo đức, trông thấy cảnh lầm than liền động lòng thương xót, đâu như chai đá mà chẳng thấy khổ tâm. Đo hữu chuyên cần công phu tu hc thiền đnh, to mt bầu ho khí thái hòa chở che cho Thánh Hội, cho đo tràng, cho thân, cho xứ sở. Đó là công đức tăng cường nghị lực, làm chủ nội ma ngoại chướng. Khí lực được dồi dào, tinh thần minh mẫn, sức khỏe gia tăng, lập chí dẻo dai, nhiều ngày nhiều tháng lo không thành Phật được sao? ([19])

Tóm lại, qua lời dạy của các Đấng thiêng liêng, chúng ta hiểu được rằng nhân loại đang trải qua thời kỳ trả quả chung hay cũng gọi là cộng nghiệp do những nghiệp ác sát sanh từ bao nhiêu đời kết tụ lại. Tuy nhiên, nếu con người biết phát hạnh bất sát sanh, hồi tâm hướng thiện lo tu niệm, làm lành lánh dữ thì vẫn có thể làm giảm bớt cộng nghiệp chúng sanh. Đặc biệt, người chơn tu có được một khoảng trống an lành và phải có trách nhiệm cứu độ chúng sanh đang chịu khổ nạn trong cơ cộng nghiệp, nhất là các tịnh sĩ thực hành công phu tham thiền tịnh định lại có khả năng cứu người càng hữu hiệu.

Đức Như Ý Đạo Thoàn Chơn Nhơn dạy chúng ta một phương pháp hữu hiệu để chấm dứt mọi tai họa thảm sầu:

Khổ nạn lan tràn khắp đó đây

Đốt thiêu nhơn loại khổ dường này

Dầu đem hết nước nơi sông biển

Khó tắt lửa lòng kết họa tai.

Họa tai muốn dứt khó chi đâu

Thần lực riêng ai cũng nhiệm mầu

Hãy hướng nội tâm mà sử dụng

Tìm nguồn pháp thủy giải ưu sầu.([20])

Cơ Quan Phổ Thông Giáo Lý Đại Đạo

29-6 Canh Tý (Thứ Ba 18-8-2020)

DIỆU NGUYÊN

Góp Nhặt Lời Quê. Hà Nội: Nxb Hồng Đức, 2020.­



([1]) Thiên Lý Đàn, 29-12 rạng 01-01 Canh Tuất (05-02-1970).

([2]) Cao Sĩ Tấn (kết tập), Chơn Lý Hiệp Tuyển. Bốn tập. Sài Gòn: xb theo giấy phép số 195-TXB ngày 25-3-1954.

([3]) Trung Hưng Bửu Tòa, 09-01 Giáp Dần (31-01-1974).

([4]) Có ý kiến giải thích rằng núi Tu Di là một biểu tượng, tượng trưng cho sự to lớn, vĩ đại. Cũng như trong kinh Phật hay dùng thuật ngữ cát sông Hằng (hằng hà sa số) để chỉ về số nhiều, không thể đếm xuể.

([5]) Minh Lý Thánh Hội, 22-6 Ất Hợi (19-7-1995).

([6]) Trung Hưng Bửu Tòa, 09-01 Giáp Dần (31-01-1974).

([7]) Bảo Châu Thiên Lý Cảnh, 27-4-2009.

([8]) Sấm Giảng Trung Giang, Pháp Chủ Huỳnh Đạo thuyết (Xuân Đinh Mùi, 1967). Châu Đốc: Hội Thánh Nhị Giang, Tòa Thánh Bửu Sơn, Cẩm Sơn, Tri Tôn.

([9]) Bảo Châu Thiên Lý Cảnh, 27-4-2009.

([10]) Bảo Châu Thiên Lý Cảnh, 27-4-2009.

([11]) Cao Sĩ Tấn (kết tập), Chơn Lý Hiệp Tuyển. Bốn tập. Sài Gòn: xb theo giấy phép số 195-TXB ngày 25-3-1954.

([12]) Trung Hưng Bửu Tòa, 09-01 Giáp Dần (31-01-1974).

([13]) Cơ Quan Phổ Thông Giáo Lý Cao Đài Giáo Việt Nam, 13-8 Kỷ Mùi (03-10-1979).

([14]) Pháp Bảo Tâm Kinh. California: Nxb Tam Giáo Đồng Nguyên, 2009, tr. 26, 32-33.

([15]) Vĩnh Nguyên Tự, 01-7 Đinh Tỵ (15-8-1977).

([16]) Vĩnh Nguyên Tự, 03-01 Giáp Dần (25-01-1974).

([17]) Vĩnh Nguyên Tự, 27-01 Ất Mão (09-3-1975).

([18]) Minh Lý Thánh Hội, 04-01 Ất Mão (14-02-1975).

([19]) Minh Lý Thánh Hội, 22-6 Ất Hợi (19-7-1995).

([20]) Vĩnh Nguyên Tự, 15-3 Ất Mão (26-4-1975).