CÁI ĐUÔI TRÂU
HUỆ KHẢI
1. Đây là chuyện tôi nghe:
Một hôm trong chuyến dã ngoại đầu xuân, lúc nghỉ chân trên
bãi cỏ xanh dưới một tàn cây râm mát, các môn đệ ngồi vây quanh thiền sư. Một
đệ tử chắp tay thỉnh cầu: “Thầy ơi, xin kể cho chúng con nghe một câu chuyện.”
Thiền sư nở nụ cười bao dung, từ ái, và nhẹ nhàng nói: “Được.
Nhưng cuối câu chuyện các con phải trả lời một câu hỏi của thầy. Bằng lòng
không, các con?”
Mọi người gần như đồng thanh cất tiếng hưởng ứng: “Vâng ạ.
Chúng con đều sẵn lòng, bạch thầy.”
Thiền sư bắt đầu câu chuyện, giọng thong thả.
Chuyện rằng ở làng kia có con trâu béo tốt được thả rông trên
đồng cho nó tự do gặm cỏ. Tình cờ con trâu phát hiện ra một túp lều vắng chủ,
cửa đóng im ỉm. Mái lều được phủ dày mấy lớp rơm để giữ cho bên trong lều luôn
mát mẻ. Con trâu bèn nghểnh đầu lên rứt lấy một nắm rơm vừa tầm rồi nhai nhai
thích thú. Có vẻ như rơm khô đã đổi khẩu vị của nó, vì ăn cỏ hoài cũng chán rồi
chăng?
Cái lều kia dường như bị bỏ hoang nên con trâu mặc tình trở
lại thưởng thức món rơm khô rất vừa miệng nó. Được chừng ba hôm thì mái lều đã
nhỏ bớt lại vì bốn mép rìa gie ra đã dần dần nằm trọn trong bao tử trâu. Đó
cũng là lúc con trâu thất vọng vì không thể nào rướn cổ để vói tới phần rơm nằm
cao hơn, ở phía trên mái lều.
Người ta hay mắng là “Ngu như trâu!”; nhưng con trâu này có
lẽ không hề ngu. Nó nghĩ rằng bên trong lều biết đâu còn chứa nhiều rơm. Vấn đề
là tìm được cách lọt vào trong, vì nó không muốn húc cho sập cái lều hay tông vào
cánh cửa bấy lâu cứ đóng chặt im ỉm. Nó bèn thong thả đi một vòng quanh lều,
nhẫn nại quan sát tìm biện pháp. Ơ kìa! Nó sung sướng khi tìm thấy khung cửa sổ
vuông vắn chỉ có một tấm phên tre buông rũ che đậy hững hờ.
Con trâu thong thả xáp lại gần khung cửa sổ. Nó khéo léo
nghiêng nghiêng lách lách cái đầu để cho cặp sừng kềnh càng có thể lọt qua khung
cửa sổ đã trống trải vì tấm phên tre bị cái đầu trâu ngọ ngoạy qua trái qua
phải đã rớt xuống đất dễ dàng. Bên trong lều tối om, nó không nhìn thấy đụn rơm
nào cả, nhưng vẫn ngửi được mùi rơm thơm thơm phảng phất trong không gian nhỏ
hẹp thiếu hẳn ánh sáng nhưng mát rượi.
Vậy là phải chui cả thân hình đồ sộ vào trong mới được. Con
trâu nghĩ vậy, và như một vận động viên uốn dẻo lão luyện, nó nhẫn nại lách
luồn từng chút từng chút một để lần lượt đưa cái cổ, rồi hai chân trước, rồi trọn
cái bụng to tướng, rồi luôn cả hai chân sau. Ôi, vậy là mình đã lọt được vào
cái chỗ mình mơ ước! Con trâu sung sướng quá. Nhưng chính lúc đó nó biết ngay
mình đã mừng hụt. Nó vẫn bị vướng chặt ở phía sau, và không thể nhích vào bên
trong lều thêm một ly nào hết. Nó bị vướng cái đuôi!
Thiền sư ngừng kể, im lặng đảo mắt nhìn qua các đệ tử đang
ngơ ngơ ngác ngác. Rồi thầy từ tốn hỏi: “Các con nghĩ sao?”
Cả đám học trò liền nhao nhao: “Vô lý! Thậm vô lý!”
Thiền sư mỉm cười. Chờ cho mọi người yên lặng, thầy hỏi: “Vô
lý chỗ nào, các con?”
Như sợ đồng môn giành phần trả lời, một anh nhanh nhảu đáp
vội: “Bạch thầy, cả thân trâu to đùng đã lọt vào trong rồi thì làm sao còn có
thể bị vướng cái đuôi nhỏ bé!”
Một anh khác góp lời: “Dân gian bảo rằng đầu xuôi đuôi lọt.
Đằng này ngược lại, cả đầu, cả bụng lẫn bốn chân kềnh càng đều trót lọt mà lại
vướng mỗi cái đuôi! Vô lý quá, bạch thầy.”
Thiền sư mỉm cười xác nhận: “Quả thật vô lý, các con ạ. Thế
mà xưa nay người đời vẫn cứ bị vướng cái đuôi nhỏ bé đấy chứ.”
2. Chuyện trên đây tôi kể
lại, có thêm thắt vài chỗ, phỏng theo lời một hiền giả người Ấn là Jaggi
Vasudev (sinh năm 1957), thường được biết tiếng với mỹ hiệu Sadhguru. Tranh vẽ
minh họa cho câu chuyện tôi mượn từ website “
Chuyện kể về một con trâu, nên không phải là dụ ngôn (parable) mà là ngụ ngôn (fable). Ngụ ngôn dùng để chuyển tải một
bài học đạo lý. Đạo lý ở ngụ ngôn cái đuôi trâu (The Buffalo’s Tail) là gì? Tôi xin mượn Phúc Âm để trả lời câu hỏi
này.
2.1. Đức Giê-su dạy: Nếu được cả thế gian mà đánh mất linh hồn,
thì nào có lợi gì? (Mt 16:26; Mc 8:36)
Theo lời Chúa, đặt lên cân hai giá trị là linh hồn (soul) và cả thế gian (the whole world), thì cả thế gian vẫn cứ
nhẹ hều. Chính vì xem cả thế gian là nhẹ hều nên thái tử Sĩ Đạt Ta Cồ Đàm (Siddhartha Gautama) mới dứt bỏ ngai
vàng, vợ đẹp, con thơ, nửa đêm lẻn ra khỏi hoàng cung đi tu rồi thành Phật vào
thế kỷ thứ sáu trước Công Nguyên.
2.2. Nhưng nào phải thiên hạ
chúng sanh ai ai cũng dễ dàng làm được như thái tử Cồ Đàm, mặc dù cái điều
người ta cần từ bỏ thì nhỏ xíu nếu so với những gì thái tử dứt bỏ. Nhỏ xíu như
cái đuôi trâu so với cả thân hình con trâu.
Phúc Âm chép rằng có một người đến hỏi Đức Giê-su: “Thưa
Thầy, tôi phải làm điều gì tốt để được hưởng sự sống đời đời?” Đức Giê-su đáp:
“Nếu anh muốn vào cõi sống, thì hãy giữ các điều răn.” Người ấy hỏi: “Điều răn
nào?” Đức Giê-su đáp: “Ngươi không được giết người. Ngươi không được ngoại
tình. Ngươi không được trộm cắp. Ngươi không được làm chứng gian. Ngươi phải
thờ cha kính mẹ. Ngươi phải yêu đồng loại như yêu chính mình.” Người thanh niên
ấy nói: “Tất cả những điều đó, tôi đã tuân
giữ. Tôi còn thiếu điều gì nữa?” Đức Giê-su đáp: “Nếu anh muốn trở nên
hoàn thiện, thì hãy đi bán tài sản của anh và đem cho người nghèo, anh sẽ được
một kho tàng trên trời. Rồi hãy đến theo tôi.” Nghe xong, người thanh niên buồn
rầu bỏ đi, vì anh ta có nhiều của cải. (Mt 19:16-22; Mc 10:17-22; Lc 18:18-23)
Nói như Sadhguru, anh nhà giàu ấy không thể cứu lấy linh hồn
mình, không thể vào Nước Trời chỉ vì bị vướng cái đuôi trâu là gia tài của anh.
2.3. Hồi nhỏ tôi sống ở xã Mỹ
Luông (quận Chợ Mới, tỉnh An Giang), thường nghe mấy ông trong xóm nghêu ngao: Vô chùa thấy Phật muốn tu. Về nhà thấy vợ,
đi tu không đành.
Câu hát tếu táo vậy mà thâm thúy vô cùng. Đàn ông lắm kẻ muốn
tìm giải thoát nơi cõi vĩnh hằng, nhưng phần đông vẫn cứ lướng vướng đàn bà.
Xưa nay không ít trang nam tử hảo hớn đã nhập dòng tu, đã xuất gia cầu đạo
nhưng rốt cuộc đành ngậm ngùi hoàn tục, bởi lẽ không vượt qua nổi chữ sắc (sex).
Ôi, đám đàn ông đáng thương trót đeo mang cái đuôi trâu bé xíu!
Huệ Khải
Nhiêu Lộc, 04-01-2021
