Truyện ngắn
BỐ CỦA SIMON
Nguyên tác: Le
Papa de Simon (1879)
Tác giả: GUY DE MAUPASSANT (Pháp, 1850-1893)
Dịch
giả: LÊ HỒNG SÂM
Chuông
báo trưa vừa dứt. Cửa trường mở, và bọn trẻ con chen lấn nhau ùa ra cho nhanh.
Nhưng chúng không mau tản mát về nhà ăn trưa như mọi ngày mà còn dừng lại, cách
đó vài bước, tụ tập thành nhóm, thì thào to nhỏ.
Chẳng là
sáng nay, Simon, thằng con nhà chị Blanchotte lần đầu tiên đến lớp học.
Ở nhà
chúng đều đã từng nghe nói đến chị Blanchotte; và mặc dù ngoài chốn công chúng,
người ta niềm nở với chị nhưng riêng giữa các bà mẹ với nhau thì cách các bà mẹ
đối đãi với chị có cái vẻ ái ngại hơi khinh miệt, điều này lan sang cả những
đứa trẻ tuy chúng chẳng hiểu vì sao.
Còn về
Simon thì chúng không quen biết nó, vì nó không đi chơi bao giờ, và không lêu
lổng với chúng ngoài đường làng hoặc trên bờ sông. Bởi vậy chúng chẳng ưa nó
cho lắm; và chúng vừa thinh thích vừa hết sức ngạc nhiên đón nghe và truyền lại
cho nhau câu nói của một thằng mười bốn mười lăm tuổi, thằng này xem chừng am
hiểu nhiều điều vì nó cứ nhay nháy mắt một cách tinh ranh: “Chúng mày biết chứ…
thằng Simon… này, nó không có bố đâu nhé.”
Đến lượt
thằng bé con chị Blanchotte xuất hiện trên thềm nhà trường. Nó độ bảy tám tuổi,
hơi xanh xao, rất sạch sẽ và nhút nhát, gần như vụng dại.
Nó định
về nhà thì tốp các bạn học của nó vẫn cứ thì thào vừa nhìn nó với cặp mắt ranh
mãnh và tai ác của những đứa trẻ đang nghiền ngẫm một vố gì xấu, xúm quanh nó
dần dần và cuối cùng thì vây hẳn lấy nó. Nó đứng ngây ra giữa bọn chúng, ngạc
nhiên và lúng túng không hiểu người ta sắp làm gì mình. Nhưng cái thằng vừa đưa
tin ra, hãnh diện vì đã được hoan nghênh, hỏi nó: “Mày tên gì?”
Nó trả
lời: “Simon.”
“Simon
gì?” Thằng bé kia hỏi tiếp.
Chú bé
nhắc lại, hết sức bối rối: “Simon.”
Thằng kia
hét lên với chú: “Người ta tên là Simon gì kia… Simon… thế cóc phải là tên…”
Và chú,
sắp phát khóc, trả lời lần thứ ba: “Tớ tên là Simon.”
Tụi trẻ
cười. Thằng kia đắc thắng cất cao giọng: “Chúng mày thấy rõ là nó không có bố
nhé.”
Tất cả
lặng ngắt. Những đứa trẻ kinh ngạc vì cái điều kỳ dị, quái đản, không thể có
được ấy - một thằng bé không có bố; chúng nhìn em như
một hiện tượng kỳ quái, một sinh vật ngoài lề của Tạo Hóa và chúng cảm thấy lớn
lên trong chúng niềm khinh bỉ - cho đến bấy giờ chưa giải thích nổi - như mẹ của chúng đối với chị Blanchotte.
Còn
Simon, em tựa mình vào một thân cây cho khỏi ngã và em như rụng rời vì một tai
họa không phương cứu chữa. Em tìm cách bày tỏ. Nhưng em chẳng kiếm nổi điều gì
để trả lời chúng nó, để cải chính cái điều ghê gớm là em không có bố. Cuối
cùng, người nhợt nhạt, em kêu hú họa với chúng : “Có, tao có bố.”
Thằng
kia hỏi: “Bố mày đâu?”
Simon im bặt; em không biết. Bọn trẻ cười rất kích động; và những đứa con
của ruộng đồng này, chúng gần gũi với súc vật hơn, chúng cảm thấy cái nhu cầu
tàn ác thúc đẩy những con gà trong sân chăn nuôi kết liễu hẳn một con trong bầy
khi con này vừa bị thương. Bỗng Simon chợt thấy thằng bé hàng xóm, con một bà góa,
em vẫn thấy thằng này, y như em, lúc nào cũng thui thủi một mình với mẹ. Em
nói: “Thế cả mày nữa, mày cũng không có bố.”
Thằng
kia đáp: “Có chứ, tao có bố.”
Simon
vặn: “Bố mày đâu?”
“Bố tao
chết rồi.” Thằng bé kia tuyên bố hết sức tự hào: “Bố tao ở ngoài nghĩa địa ấy.”
Một
tiếng rì rào tán thưởng nổi lên giữa đám trẻ, dường như cái sự kiện có bố chết
ở ngoài nghĩa địa đã làm cho bạn chúng lớn cao lên để đè bẹp cái thằng kia
chẳng có bố gì hết. Và bọn lau nhau này, mà những người bố phần lớn đều hung
ác, rượu chè, trộm cắp, và nghiệt ngã với vợ, chúng cứ chen chúc xích gần nhau
thêm mãi dường như chúng, những kẻ hợp pháp muốn bóp nghẹt cái đứa ở ngoài vòng
luật lệ.
Bất
thình lình, một đứa ở sát Simon, bỗng thè lưỡi ra một cách tinh quái và hét lên
với em: “Không có bố! Không có bố!”
Simon
túm lấy tóc nó bằng cả hai tay và đá liên hồi vào chân nó, trong khi nó cắn
nghiến vào má chú. Có một sự vật lộn kinh khủng. Hai đấu sỹ được lôi rời nhau
ra, và Simon bị đánh tơi tả, ê ẩm, lăn lóc dưới đất, ở giữa tụi trẻ đứng quây
tròn, reo hò hoan hô. Thấy em vừa dậy vừa lấy tay phủi một cách máy móc chiếc
áo khoác nhỏ lấm bụi bê bết, một đứa nào đó hét lên bảo em: “Về nói với bố mày
ấy.”
Thế là
em cảm thấy trong lòng có một sự sụp đổ ghê gớm. Chúng nó khỏe hơn em, chúng đã
đánh đập em và em không thể nào chống lại chúng được vì em cảm thấy rõ là quả
thật em không có bố. Đầy kiêu hãnh, em cố tranh đấu vài giây với những giọt
nước mắt làm em nghẹn thở. Em ứ lên một cái, rồi không gào thét, em khóc nấc
lên từng hồi dài khiến người rung lên nức nở .
Thế là
một niềm thích thú dữ tợn bung lên trong các địch thủ của em, và tự nhiên, cũng
như những người man rợ trong các cơn vui kinh khủng của họ, chúng nắm lấy tay
nhau, vừa nhảy nhót vòng quanh em, vừa lặp đi lặp lại một điệp khúc: “Không có
bố! Không có bố!”
Nhưng
bất thình lình Simon nín khóc. Một cơn điên khùng khiến em cuồng dại. Dưới chân
em có đá; em nhặt lên và lấy hết sức mình ném vào những kẻ hành hạ em. Hai ba
đứa gì đó bị ném trúng, vừa kêu vừa bỏ chạy; và trông em dữ dội đến mức những
đứa khác phát hoảng. Hèn nhát, hệt như đám đông bao giờ cũng hèn nhát trước một
người phẫn nộ, chúng bỏ trốn toán loạn.
Còn lại
một mình, em bé không có bố chạy về phía các cánh đồng, vì em chợt nhớ một kỷ
niệm, khiến trong óc em nảy ra một quyết định lớn. Em muốn gieo mình xuống sông
cho chết đuối.
Quả thực
em nhớ lại cách đây tám ngày, một kẻ khốn khó vẫn đi ăn xin đã trầm mình ở sông
vì không còn tiền. Simon có mặt ở đấy lúc người ta vớt bác ta lên và cái nhà
bác tội nghiệp thường ngày em vẫn thấy thiểu não, bẩn thỉu và xấu xí, lúc đó đã
khiến em sửng sốt vì cái vẻ an tĩnh của bác với bộ mặt xanh tái, với chòm râu
dài, ướt, và cặp mắt mở, rất bình thản. Xung quanh họ bảo: “Hắn chết rồi.” Một
người nào đó nói thêm: “Bây giờ hắn thật sung sướng.” Và Simon cũng muốn trầm
mình vì em không có bố, cũng như cái bác khốn khổ kia, bác ta không có tiền.
Em đến
sát bên mặt nước và nhìn nước chảy. Vài con cá lội loăng quăng, thoăn thoắt,
giữa dòng nước trong, lúc lúc lại khẽ nhảy lên đớp những con ruồi lượn trên mặt
sông. Em nín khóc để xem cá, vì em rất thích cái trò của chúng. Nhưng thỉnh
thoảng cũng như giữa lúc bão lặng bỗng dội lên từng cơn gió mạnh rung chuyển
cây cối rồi tan đi mãi chốn chân trời, cái ý nghĩ này lại trở về với em, đau
nhói: “Mình sẽ nhảy xuống sông cho chết đuối vì mình không có bố.”
Trời rất
ấm, rất dễ chịu. Ánh nắng êm đềm sưởi ấm cỏ. Nước lấp lánh như gương. Và Simon
có những phút giây khoan khoái, có cái cảm giác uể oải thường theo sau khi khóc
lóc, em rất thèm được nằm ngủ ở đây, trên mặt cỏ, dưới nắng ấm.
Một chú
nhái con màu xanh lục nhảy dưới chân em. Em định bắt nó. Nó thoát được. Em đuổi
theo nó và vồ hụt ba lần liền. Cuối cùng em tóm lấy hai đầu chân sau của nó và
em bật cười nhìn con vật cố giãy giụa thoát thân. Nó thu mình lại trên đôi cẳng
lớn, rồi bật phắt lên… Em chẳng nghĩ nữa, em chẳng nhìn thấy gì nữa và em chỉ
khóc mà thôi.
Bỗng
nhiên một bàn tay chắc nịch đặt lên vai em và một giọng ồm ồm hỏi em: “Có điều
gì làm chú buồn phiền nhiều đến thế, chú bé?”
Simon
quay lại. Một bác thợ cao lớn, râu tóc đen, quăn đang nhìn chú với vẻ nhân hậu.
Chú trả lời, mắt đẫm lệ, giọng đầy nước mắt: “Chúng nó đánh cháu... vì… cháu...
cháu... không có… bố… không có bố.”
“Sao thế
cháu?” Người đàn ông mỉm cười bảo: “Ai mà chẳng có bố.”
Em bé
nói tiếp một cách khó khăn, giữa những cơn nấc giật buồn tủi: “Cháu… cháu không
có bố.”
Bác thợ
bỗng nghiêm mặt lại; bác nhận ra thằng bé con nhà chị Blanchotte, và mặc dù mới
đến vùng này, bác cũng đã mong manh biết chuyện chị. Bác nói: “Thôi nào, nguôi
nào, cháu bé, rồi đi với chú về nhà mẹ. Người ta sẽ cho cháu... một ông bố.”
Họ lên
đường, người lớn dắt tay người bé và bác đàn ông lại mỉm cười vì bác chằng hề
phật ý đến gặp chị Blanchotte, nghe đồn chị là một trong những cô gái đẹp nhất
vùng, và trong thâm tâm bác cũng tự nhủ thầm rằng một tuổi xuân đã lầm lỡ rất
có thể lỡ lầm nữa.
Họ đến
trước một ngôi nhà nhỏ, quét vôi trắng, hết sức sạch sẽ.
Đứa trẻ
nói: “Đây rồi.” Và em gọi to: “Mẹ
ơi!”
Một
thiếu phụ xuất hiện và người thợ bỗng tắt nụ cười, vì bác hiểu ra ngay là không
bỡn cợt được nữa với cô gái cao lớn, xanh xao, đứng nghiêm nghị trước cửa nhà
mình, như muốn cấm đàn ông bước lên thềm ngôi nhà nơi cô đã bị một kẻ khác lừa
dối. E dè, bỏ mũ cầm tay, bác ấp úng: “Đây thưa bà, tôi dắt về trả bà cháu bé
bị lạc ở gần sông.”
Nhưng
Simon nhảy lên ôm lấy cổ mẹ và vừa nói với mẹ, vừa khóc trở lại: “Không mẹ ạ,
con muốn nhảy xuống sông cho chết đuối, vì chúng nó đánh con… đánh con… tại con
không có bố.”
Hai
má thiếu phụ đỏ ửng và tê tái đến tận xương tủy, chị ôm con hôn ấy hôn để,
trong khi nước mắt lã chã tuôn rơi. Người đàn ông xúc động vẫn đứng đó, không
biết bỏ đi thế nào cho phải. Nhưng Simon bỗng chạy đến bên bác, nói với bác:
“Chú có muốn làm bố cháu không ạ?”
Im bặt như tờ. Chị Blanchotte lặng ngắt
và quằn quại vì hổ thẹn, dựa người vào tường, hai tay ôm lấy ngực. Thấy người
ta không trả lời mình, em bé nói tiếp: “Nếu chú không muốn, cháu quay trở lại
sông cho chết đuối.”
Bác thợ coi như chuyện đùa và cười đáp:
“Có chứ, chú muốn vậy.”
Em bé liền hỏi: “Thế chú tên là gì? Để
cháu trả lời chúng nó khi chúng nó muốn biết tên chú.”
“Philip.” Người đàn ông đáp.
Simon im lặng một giây, để ghi nhớ cái
tên ấy trong óc, rồi, hoàn toàn khuây khỏa, em chìa hai tay nói: “Thế nhé! Chú
Philip, chú là bố cháu đấy.”
Bác thợ nhấc bổng em lên, đột ngột hôn
vào hai má em, rồi sải từng bước dài, rút lui rất nhanh.
Ngày hôm sau, khi em đến trường, một
tràng cười ác ý đón em, và lúc tan học, khi thằng kia muốn lặp lại chuyện cũ,
Simon ném vào mặt nó những lời nói này, như ném một hòn đá: “Bố tao ấy, bố tao
tên là Philip.”
Tứ phía bật lên những tiếng la hét thích
thú: “Philip là gì?... Philip nào?...
Philip là cái gì?... Mày lấy ở đâu ra Philip của mày thế?”
Simon
không trả lời gì hết; và một mực tin tưởng sắt đá, em đưa mắt thách thức chúng,
sẵn sàng chịu hành hạ còn hơn là trốn chạy chúng. Thầy giáo giải thoát cho em và em trở về với mẹ.
Suốt
ba tháng ròng, bác thợ cao lớn thường tạt qua nhà chị Blanchotte, và đôi khi
bác đánh bạo nói chuyện với chị, khi thấy chị ngồi khâu bên cửa sổ. Chị trả lời
bác nhã nhặn, lúc nào cũng nghiêm trang, chẳng bao giờ cười với bác và không
bao giờ để bác vào nhà. Tuy nhiên, cũng hợm mình đôi chút như mọi người đàn
ông, bác cứ tưởng tượng rằng chị hay đỏ mặt hơn thường lệ, mỗi khi trò chuyện
với bác.
Nhưng
một thanh danh đã bị mai một thật khó mà gây dựng lại và cũng rất đỗi mong
manh, đến mức, mặc dù chị Blanchotte ngại ngùng giữ gìn, trong vùng đã thấy đồn
đại.
Còn
về Simon thì em rất yêu ông bố này và hầu như chiều nào, xong việc em cũng đi
chơi với bố. Em đến trường đều đặn và đi qua giữa các bạn học, hết sức đàng
hoàng, không bao giờ đáp lại chúng.
Thế
mà một hôm cái thằng khốn nạn đã tấn công em đầu tiên bảo với em: “Mày nói dối,
mày chẳng có bố nào tên là Philip.”
“Sao
lại thế?” Simon rất xúc động hỏi.
Thằng
kia xoa hai tay vào nhau. Nó tiếp: “Bởi vì nếu mày có bố thì ông ấy phải là
chồng của mẹ mày.”
Simon
mất bình tĩnh trước tính chính xác của lập luận ấy, tuy vậy em vẫn trả lời:
“Nhưng cứ là bố của tớ.”
Thằng
kia cười khẩy bảo: “Có thể lắm, nhưng không phải bố của mày hẳn hoi.”
Chú
bé con chị Blanchotte cúi đầu xuống và vừa mơ màng vừa đi về phía lò rèn của cụ
Loison, nơi bác Philip làm việc.
Cái
lò rèn này như ẩn mình dưới bóng cây. Bên trong rất tối, chỉ có ánh lửa đỏ của
một cái lò cực lớn bập bùng chiếu sáng năm bác thợ rèn để cánh tay trần đang
nện xuống đe ầm ầm dữ dội. Họ đứng, hứng ánh sáng đỏ như quỷ thần, mắt nhìn
chăm chăm vào thanh sắt nóng bỏng mình đang khảo đả; và niềm suy tưởng nặng nề
của họ lên xuống theo nhịp búa.
Simon
vào, không ai trông thấy, và em rón rén đến kéo áo bác thợ. Bác quay lại. Công
việc bỗng dừng, cả mấy người đàn ông cùng nhìn, hết sức chăm chú.
Thế
là, giữa sự im lặng bất thường đó, cất lên giọng nói nhỏ nhẹ của Simon: “Bố
Philip này, lúc nãy thằng con bác Michot bảo con rằng bố không phải là bố của
con hẳn hoi.”
Bác
thợ hỏi: “Sao lại thế?”
Chú
bé trả lời với tất cả sự ngây thơ của chú: “Vì bố không phải là chồng của mẹ.”
Không
ai cười hết. Philip vẫn đứng, trán úp vào mu những bàn tay to lớn tỳ ở cán búa
dựng trên đe. Bác mơ màng. Bốn người bạn nhìn bác, và bé tí xíu giữa những vị
khổng lồ này, Simon lo lắng chờ đợi. Đột nhiên bác thợ rèn lớn tuổi nhất, đáp
ứng ý nghĩ của tất cả mọi người nói với Philip: “Dù thế nào, Blanchotte vẫn là
một cô gái tốt bụng, trung hậu và mặc dầu gặp chuyện không hay, vẫn can đảm và
nền nếp, cô ấy sẽ là một người vợ xứng đáng, với một người đàn ông tử tế.”
“Đúng
như vậy.” Ba người kia nói.
Bác
thợ tiếp: “Cái cô gái ấy, nếu có lầm lỡ, thì lỗi ở cô chăng? Họ hứa sẽ cưới cô,
và tôi biết khối bà khác giờ đây rất được coi trọng cũng từng làm như thế.”
“Đúng
như vậy.” Ba người đàn ông đồng thanh đáp.
Bác
lại tiếp: “Thật tội nghiệp, cô ta đã vất vả biết bao nhiêu để một mình nuôi dạy
con và đã khóc biết bao nhiêu từ cái ngày chỉ bước ra khỏi nhà để đến nhà thờ,
những điều ấy chỉ có riêng Chúa biết mà thôi.”
“Cũng
lại đúng như vậy.” Những người khác nói.
Thế
là người ta chỉ còn nghe thấy tiếng bễ thổi lửa trong lò. Philip đột ngột cúi
xuống với Simon: “Về bảo với mẹ là tối nay bố sẽ đến nói chuyện với mẹ.”
Rồi
bác nắm vai em bé đẩy ra ngoài.
Bác
trở lại với công việc, và năm lưỡi búa nện xuống đe cùng một nhát đập. Họ cứ
rèn như vậy cho đến tối, mạnh mẽ, tươi vui, cũng như những lưỡi búa hài lòng thỏa
mãn. Và giống quả chuông lớn tiếng trầm của một ngôi nhà thờ, trong các ngày lễ
vang dội lên trên tiếng reo của những quả chuông khác, lưỡi búa của Philip cũng
vậy, nó át tiếng ầm ầm của những lưỡi búa khác, và cứ từng giây lại giáng xuống
rộn ràng inh ỏi. Và bác, mắt sáng rực, đứng giữa các tia lửa, rèn rất say sưa.
Trời
đầy sao khi bác đến gõ cửa nhà chị Blanchotte. Bác mặc áo khoác ngày Chủ Nhật,
sơ mi mới và râu tóc đã sửa sang. Thiếu phụ bước ra thềm và bảo bác vẻ phiền
muộn: “Thưa ông Philip, ông đến lúc đêm hôm thế này quả thực không phải lắm.”
Bác
muốn trả lời, bác ấp úng và bối rối đứng trước chị. Chị tiếp: “Mà ông cũng biết
rằng không nên để người ta bàn tán về tôi nữa.”
Thế
là bác nói, hết sức đột ngột: “Thì có sao đâu nếu cô chịu làm vợ tôi.”
Không
ai trả lời bác, nhưng bác tưởng tượng như trong bóng tối căn phòng, có người
gục xuống. Bác bước vào thật nhanh; và Simon nằm trên giường, nghe thấy tiếng
hôn và mấy lời mẹ thì thầm rất khẽ. Rồi đột nhiên, em thấy mình được bế bổng
lên trong tay bác và bác nhấc bổng em trên hai cánh tay hộ pháp, hét lên bảo
em: “Nói với các bạn học của con rằng bố con là Philip Remy, bác thợ rèn, và bố
sẽ kéo tai tất cả những đứa nào bắt nạt con.”
Ngày
hôm sau, thấy trường đã đông chật và giờ học sắp bắt đầu, Simon đứng dậy, mặt
tái nhợt, môi run run: “Bố tớ ấy...” Em nói rành rọt: “Bố tớ là Philip Remy,
bác thợ rèn, và bố tớ hứa sẽ kéo tai tất cả những đứa nào bắt nạt tớ.”
Lần
này chẳng người nào cười nữa, vì cái nhà bác Philip Remy, thợ rèn, thì biết rõ
lắm rồi, và đấy thật là một ông bố, mà ai có được cũng phải lấy làm tự hào.
GUY DE MAUPASSANT
LÊ HỒNG SÂM dịch
GUY DE MAUPASSANT (1850-1893)
Không kể một ít tiểu
thuyết, du ký, và thơ, Guy de Maupassant sáng tác khoảng ba trăm truyện ngắn
đặc sắc. Ông được công nhận là một bậc thầy về thể loại truyện ngắn - a master of the short story form. [Đạo Uyển
chú]
Bà LÊ HỒNG SÂM (dịch giả, nhà giáo)
*
Nếu quý bạn thích có tập sách nhỏ này, kính mời quý
bạn gởi thư về daidaovanuyen@gmail.com. Cảm ơn quý
bạn quan tâm. (Chương Trình Chung Tay Ấn
Tống Kinh Sách Đại Đạo)
