CANH HIẾU
NHƯ
KHÔNG ĐẶNG CÔNG TẠO
Hồi tôi
còn nhỏ lối tám, chín tuổi, lần nào giỗ bên nội bên ngoại, tôi đều được ăn món
canh mướp khía nấu bún với thịt cá lóc rỉa bỏ xương. Tuy cũng biết ngon nhưng
là con nít, tôi không lưu tâm.
Mấy chục
năm chiến tranh không về quê cúng ông bà lần nào. Hòa bình, cũng vừa lớn khôn,
tôi trở về giỗ ngoại, lại thấy tô canh mướp nấu bún ngày xưa. Đem thắc mắc hỏi
mợ, mợ nói không biết, từ khi về làm dâu đã có lệ rồi, giỗ ông bà có thể không
có thịt heo thịt gà vịt, nhưng không thể thiếu tô canh mướp khía nấu bún cá lóc
rỉa xương nầy. Cậu nghe, suy nghĩ hồi lâu mới kêu tôi ra bàn trà ngồi rồi từ từ
cắt nghĩa:
“Cha mẹ
già ăn uống khó khăn, nhiều khi nuốt cơm không trôi. Thỉnh thoảng con cái đi
chợ sớm mua vài đồng bún, nấu canh thả vô cho cha mẹ dễ nuốt thay cơm. Bún phải
nấu canh chớ không ăn như bún riêu, bún chả giò vì sẽ làm lạnh bụng. Cá lóc
mương vườn dễ kiếm, thịt hiền mà bổ nhưng phải rỉa hết xương kẻo cha mẹ mắc
xương. Mướp khía hơi khó trồng hơn mướp hương, nhưng mướp hương thơm mà độc,
người già ăn hay bị lình bình, nên nhà còn cha mẹ già, sau vườn cần trồng vài
dây mướp khía.
Gọt vỏ
mướp khía lâu hơn gọt vỏ mướp hương, ngồi gọt vỏ mướp mới có thời gian nghiền
ngẫm công cha mẹ cực khổ nuôi mình. Bí rợ, bí đao khó trồng, không phải nhà
nào, mùa nào cũng có. Bầu mát quá cha mẹ ăn khó tiêu. Rau cải ăn phải nhai. Mướp
xắt nhỏ cha mẹ già không còn răng thì nuốt trộng. Hát ru con: ‘Ví dầu câu cá
nấu canh, để tiêu cho ngọt để hành cho thơm.’ Nhưng nấu canh cha mẹ ăn nêm hành
thì được chớ không để tiêu, cha mẹ ăn bị sặc. Như vậy tô canh mướp nầy chính là
tô canh hiếu.
“Trong
chữ hiếu 孝 ở dưới có chữ tử 子. Hiếu nói dễ hiểu là việc làm con. Hồi xưa đám giỗ ở
vườn, không riêng dòng họ mình, nhà nào cũng thấy cúng món canh nầy, mộc mạc dễ
làm dễ kiếm. Cúng xong đem xuống già trẻ gì ăn cũng nên. Nấu cúng lên bàn thờ
để nhớ những ngày gần đất xa trời, cha mẹ được con cho ăn canh nầy hay khen
ngon lại thấy khỏe trong mình, ngủ được. Lâu ngày không ai cắt nghĩa rồi từ từ
bị lãng quên. Mợ làm theo thói quen chớ không nhớ tích. Bữa nay con không hỏi
cậu cũng không còn nhớ mà nhắc cho tụi con. Cậu tuy hơn bảy mươi nhưng chưa đến
nỗi cần ăn canh mướp khía nấu bún cá lóc rỉa xương, nên không đòi hỏi con cái
cực lo cho mình. Một năm vài cái giỗ, ăn được vài lần cũng thấy ngon rồi. Mướp
khía hơi kén trồng, bán ít ngợi giá nên càng ngày càng khó kiếm giống. Chắc hết
đời cậu mợ thì tô canh nầy cũng chấm dứt trên bàn thờ. Cúng hay không cha mẹ
đâu có đòi, có điều nếu mình để nó mai một thì không biết lấy cái gì thế vô để
nhắc nhở lòng hiếu thảo cho con cháu biết mà sống cho phải đạo.
“Canh
mướp mà kêu bằng canh hiếu nhiều khi
cũng khó nói được cho người ta tin.”
NHƯ KHÔNG Đ. C. T.
(HỒ CÔNG TRƯỜNG)
