THƯƠNG NHỚ THANH CĂN
Bảo Học Quân THANH CĂN (Phan Ngọc
Lợi, sinh năm 1951), sau sáu mươi chín năm tạm ghé cõi ta bà để hoằng giáo Kỳ
Ba, đã trở về phục lịnh Đức Chí Tôn lúc 03 giờ 15 sáng Thứ Sáu 19-4-2019 (15-3
Kỷ Hợi) tại Tòa Thánh.
Tòa Thánh Châu Minh (Hội Thánh Cao Đài Tiên
Thiên) đã tổ chức lễ tang Bảo Học Quân THANH CĂN rất trang trọng, theo nghi thức
dành cho một chức sắc Hiệp Thiên Đài. Sáng Chủ Nhật 21-4-2019, liên đài của bậc
hướng đạo tài hoa, hạnh đức được an táng tại An Dưỡng Địa của Tòa Thánh Châu
Minh (xã Tiên Thủy, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre) trong niềm tiếc thương của
người thân và đồng đạo các nơi.
Giai phẩm Đạo
Uyển Hạ 2019 (tập 30), Hà Nội:
Nxb Hồng Đức, tr. 17-24, đăng bài Nhớ Một
Người Bạn Mới Về, của Huệ Khải. Sau đó, Đạo
Uyển Thu 2019 (tập 31), tr. 109-112, đăng bài Hoài Niệm Từ Calgary, của hiền tỷ Trần Ngọc Hường.
Chúng tôi in lại hai bài viết này vào đây, như nén
hương lòng kính nhớ hiền huynh Thanh Căn Phan Ngọc Lợi.
Ban
Tu Thư & Ấn Tống
Chương Trình Chung
Kinh Sách Đại Đạo
NHỚ MỘT NGƯỜI BẠN MỚI VỀ
HUỆ
KHẢI
Vậy là hiền huynh về với Thầy
Mẹ chúng mình rồi. Dường như là về thình lình, vì chẳng có gì báo trước. Hay là
có đấy mà bởi sơ tâm nên không ai kịp nhận biết?
Dịp Tết Kỷ Hợi (2019), hiền huynh tạm rời
Tòa Thánh, về với căn nhà tường sơn tím trong hẻm nhỏ bên đường Nguyễn Khoái ở
quận Tư chỉ đôi ba hôm để thắp hương cúng gia tiên, sau đó sáng mùng 2 liền trở
lại Bến Tre. Hãy còn ăm ắp bao nhiêu việc đạo đang chờ kia mà.
Thời gian vắn vỏi bên gia đình, hiền huynh
tỏ ra hoan hỷ lạ thường. Sẵn khiếu ca hát, hiền huynh chẳng chọn nhạc xuân mà cứ
vui miệng lặp đi lặp lại hai câu kết một bài nổi tiếng thuở nào của cố nhạc sĩ
họ Trần: “Không, anh không chết đâu em.
Chưa, anh chưa chết đâu em.” Cả nhà ai cũng cười, vì mừng sum họp, vì thấy
hiền huynh hài hước. Mà xưa nay tánh hiền huynh vốn hài hước, kể cả những lúc bất
như ý, thay vì phàn nàn phiền trách, hiền huynh vẫn dễ dàng thốt ra ngay mấy lời
dí dỏm.
Vậy mà hiền huynh đột ngột phải vào nằm
viện, phòng săn sóc đặc biệt. Chiều Thứ Hai 01-4-2019, tôi và Diệu Nguyên tháp
tùng Giáo Sư Thượng Văn Thanh (chưởng quản Cơ Quan Phổ Tế Hội Thánh Truyền Giáo
Cao Đài) tới thành phố Bến Tre, đến bên giường, nắm tay nắm chân hiền huynh,
han hỏi.
Đi thăm người bệnh, tôi có tật là hay tìm
cái gì đó vui vui mà nói. Nên để trêu hiền huynh, tôi đọc câu thơ hiền huynh tự
giới thiệu trên Facebook Phan Ngọc Lợi: “Lang
thang từ độ luân hồi.” Nói là trêu, bởi vì dường như ai đó không ưng bụng ông
thầy tu đạo hạnh như hiền huynh mà dám bảo mình “lang thang” một kiếp.
Mũi mồm còn chụp ống thở oxy, hiền huynh đáp lại:
Lang thang như
kiếp lục bình
Bồng bềnh đây đó
theo dòng thời gian.
Chính là hai câu lục bát hiền
huynh đưa lên Facebook, như thể nói rõ thêm về việc tự nhận mình “lang
thang”.
Hiền huynh là thế. Hầu như lúc nào cũng
thơ, cũng nhạc.
Tôi nghe danh hiền huynh đã lâu, nhưng mãi
đến khoảng giữa năm 2007 mới có duyên gặp gỡ ở xã Long An, huyện Cần Giuộc, tỉnh
Long An. Và rồi chúng tôi thân thiết rất mau. Thoắt đó mà ngót nghét mười hai năm.
Năm 2013, ấn tống Giọt Ngọc Kim Bàn (Hà Nội: Nxb Tôn Giáo, tr. 172-174), tôi có nói sơ
về cái duyên hàn mặc pha lẫn tình đạo mạch của hai chúng tôi như sau:
(T)hấy
tôi làm mọt sách, lại tâm đắc với sách triết của linh mục Lương Kim Định
(1915-1977), có lần đạo tỷ Bạch Tuyết([1]) bảo: “Phải chi con gặp Thanh Căn.” (Vì
đạo tỷ biết Thanh Căn có tiếp xúc linh mục Kim Định.)
Hơn
hai mươi lăm năm sau tôi gặp huynh Thanh Căn lần đầu tiên tại Vĩnh Nguyên Tự.
Hôm ấy Ban Cai Quản nhờ tôi giảng kinh cúng tứ thời giúp bổn đạo. Hiền huynh
biết thế, đến dự và sau đó lên bục góp ý, chia sẻ cảm tưởng ...
Dần
dần, hai anh em chúng tôi trở nên thân thiết hơn kể từ buổi sơ ngộ. Những khi gặp nhau hàn huyên
chuyện đạo, chuyện văn chương, chuyện nhân tình thế thái, tôi nhận ra ở con
người mảnh khảnh, ôn nhu, dí dỏm này một tấm lòng chân thành thương Thầy mến
Đạo, một tâm thức phụng sự vô vị lợi, một đức kham nhẫn trước khảo nghịch đời
thường ...
Tôi
còn quý Thanh Căn vì lẽ hiền huynh rất tài hoa – làm thơ, ngâm thơ, ca vọng cổ,
vẽ tranh, viết thư pháp chữ Việt và chữ Nho. Bởi vậy, chẳng gặp thì thôi, hễ
gặp lại tốn nhiều nước trà, chuyện trò lan man khó dứt.
Tháng
6-2008 tôi khởi sự Chương Trình Chung
Nhưng
hiền huynh nói ngay: “Tôi viết bài không phải vì ý định để sau này đem xuất
bản. Chẳng qua phận sự buộc mình cứ phải viết hết bài này tới bài khác mà
thôi.”
Tôi
vẫn cố nài. Tháng 8-2009 xin được huynh bản thảo đầu tiên, và "Tìm Hiểu
Kinh Sám Hối" ra đời. Năm sau thêm "Ba Món Báu Của Người Đạo Cao
Đài". Tôi chưa hết “tham”, thừa biết Truyền Trạng Thanh Căn còn nhiều bản
thảo. Nhưng sức khỏe và thời gian hiền huynh hạn chế, lại thêm nhiều đạo sự ở
Hội Thánh ... ngần ấy thứ mể mang thúc phược, khó mà yêu cầu người
viết kết tập bản thảo, mặc dù ngay từ buổi khai phóng Chương Trình Chung Tay Ấn
Tống Kinh Sách Đại Đạo, hiền huynh luôn ủng hộ tôi.
Dẫu
thế, khi tôi vừa mới thử nghiệm giai phẩm “Đại Đạo Văn Uyển”, hiền huynh liền hưởng ứng nhiệt thành. Hễ tôi đói bài, hiền
huynh đều mau chóng yểm trợ kịp thời.
Người
xưa vì một tiếng đàn ở ven sông Hán Dương dưới ánh trăng khuya mà kết nên tình
tri âm tri kỷ. Trong những tháng năm làm đạo, viết lách, rồi làm ấn tống, tuy
ngón đàn của mình vụng về nhưng nhờ diễm phúc, tôi may duyên kết được một vài
bạn hiền đồng điệu, tự cho phép mình bắt chước người xưa gọi là tri kỷ tri âm,
để có thể an ủi lấy mình những khi nhân tình ấm lạnh dọc đường hoằng giáo.
Thanh
Căn với tôi vốn trong chỗ tri âm tri kỷ bấy lâu. Thế nên, quý đạo hữu bạn đọc
thừa hiểu tôi vui lắm khi hôm nay “Giọt Ngọc Kim Bàn” của Truyền Trạng Thanh Căn ra mắt hiền sĩ bốn phương.
Cũng trong tập Giọt Ngọc Kim Bàn (tr. 6), tôi có dịp hỏi Thanh Căn về tiểu sử để
giới thiệu vắn tắt như sau:
Hiền
huynh sinh năm 1951 tại xã Thanh Hưng, quận Giáo Đức, tỉnh Định Tường (nay là
xã Tân Hưng, huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang).([2]) Năm
1963 hiền huynh nhập môn Cao Đài tại thánh tịnh Trước Cảnh Minh Đàn (xã An Thái
Trung, quận Giáo Đức), được ban thánh danh Thanh Căn (1965) và phò loan tại
Giáo Hội Tiên Thiên Minh Đức. Năm
1966 về Tam Giáo Điện Minh Tân (Giáo Hội Cao Đài Thống Nhứt) phò loan sáu
tháng. Những năm 1969-1972 phò loan tại Cơ Quan Phổ Thông Giáo Lý Cao Đài Giáo
Việt
Cuộc đời ông đạo Thanh Căn lắm nỗi thăng
trầm, đòi phen thử thách, rất không tiện kể lại nơi đây. Vậy mà tất cả những bầm
dập trong chốn ta bà phiền não tráo chác đảo điên vẫn không làm hiền huynh “ngán”.
Sự việc là thế này:
Sáng hôm ấy tôi ghé thăm hiền huynh bên
quận Tư. Ngồi trên gác nhỏ uống trà, chẳng nhớ lan man chuyện vãn đầu Ngô mình
Sở thế nào mà tôi bỗng nhắc tới một thánh giáo, Ơn Trên cho biết nhiều bậc tu hành
đắc đạo rồi nhưng không giáng cơ vì lẽ chốn trần gian này quá trọng trược, các
vị không muốn trở lại nữa.
Tôi không khỏi cảm động khi nghe hiền
huynh nói, giọng chân thành: “Ai sợ chớ Thanh Căn không sợ. Về với Thầy rồi tôi
sẽ xin Thầy cho trở lại để làm tiếp chuyện đạo dang dở. Đạo mình nào đã xong đã
thành chi đâu, Huệ Khải ơi!”
Có một dạo hiền huynh rời Tòa Thánh, tạm
trở về căn gác nhỏ. Bấy giờ Thanh Căn đang là Bảo Học Quân của Hội Thánh. Ghé
thăm, thấy hiền huynh rõ ràng thân tại gia mà lòng tại Châu Minh, tôi biết bạn
mình sẽ chóng vánh xuất gia thôi. Và quả nhiên như vậy.
Năm ngoái, thu xếp mọi thứ xong xuôi, hiền
huynh cương quyết dọn về ở hẳn tại Tòa Thánh. Hiền huynh cười, bảo tôi: “Về Châu
Minh luôn. Từ rày Huệ Khải có muốn thăm Thanh Căn thì chịu khó kiếm xe tới tận
Tiên Thủy nghen.”
Như một giao ước với bản thân rằng sẽ chẳng
bao giờ đổi thay chí nguyện, và như cậy trông, phó thác tất cả vào ơn Thầy đỡ nâng,
phù trì, vào cái ngày trở về Tòa Thánh, về vĩnh viễn, Thanh Căn trang trải tấc
lòng qua sáu câu ngắn gọn:
Trở
về với mái nhà chung
Chở che nhờ Đấng Huyền Khung Cao Đài
Trải thân trong cõi trần ai
Gây nhiều nghiệp chướng, trong tay được gì?
Cúi xin lượng cả Từ Bi
Hộ con đủ sức bước đi trọn đường.
Hôm đó
là Thứ Năm 12-4-2018. Sau một năm tự giao ước với mình, sáng sớm Thứ Sáu
19-4-2019, Thanh Căn lại ra đi, nhưng lần này không quay về căn nhà ở cõi phù
ba, mà thẳng luôn về cố quận. Thôi thì:
CHUNG một Đạo Thầy hạnh ngộ nhau
ẤN thư buổi ấy lòng
hoan hỷ
TỐNG biệt bữa rày
dạ nghẹn ngào
THƯƠNG lúc luận
đàm vui giáo lý
NHỚ hồi thơ phú
hợp tâm đầu
THANH nhàn cố
quận từ nay hưởng
CĂN
vị quê xưa sáng đẹp làu.
Thanh Căn ơi, chào bạn hiền tôi ơi!
Nhiêu Lộc, 21-4-2019
HUỆ KHẢI
Đạo Uyển Hạ 2019 (tập 30)
Hà Nội: Nxb Hồng Đức, tr. 17-24.
